Özet:

Bu yazı Platon’da kişinin kendisini gerçekleştirmesi olarak şehirde adaletin (politike dikaiosyne) nedirini Platon’un onu Politeia adlı yapıtında dialektike denilen methodos ile açık kıldığı tarzda etraflıca ele alıyor. Platon’un Politeia adlı yapıtında açıkladığı tarzda, bir polis’in ancak nasıl adil olabileceği, adil bir polis’te bu adil polis’in varolması için zorunlu diye düşünülen bir eğitim sisteminin nasıl olması gerektiği, şehirde adalet ile kişide adalet arasındaki ayırım, kadının bu polis ve politeia içerisindeki yeri de ayrıntılı açıklanıyor. Metinde “herkesin kendininkini yapması” (to tou autou prattein) olarak şehirde adalet ile symphonia ya da harmonia olarak kişide adaletin nediri ve birbiri ile ilişkisi de açık kılınıyor. Bununla birlikte polis, politeia, pleoneksia, tekhne, episteme, psykhe gibi temel Platon kavramlarının nediri tartışılıyor, Platon’a göre her tek kişinin mutlu olmasının ne demeye geldiğinin ve ancak nasıl olanaklı olabileceğinin hesabı veriliyor ve bunun politike dikaiosyne (şehirde adalet) ile ilişkisi açıklanıyor. Metinde Politeia adlı yapıtta sınanan, adalete ilişkin temel endokson’lar (genel kanılar) sözgelimi adaletin “kişiye borçlu olunanı vermek” olduğu yollu sav ya da adaletin “güçlünün işine gelen” olduğu yollu sav ile Platon’un bu savlarda yakaladığını düşündüğü açmazlar da seriliyor. Bu savlar Platon tarafından gelişigüzel seçilmiş değildir, aksine pekçoklarının, “sürü”nün onlarla iş gördüğü bu çok belli endokson’ların sınanması bir politeia’nın tarzını onu daha adil kılacak biçimde değiştirebilir. Bununla birlikte Platon bu savlarda olduğunu düşündüğü açmazlara didişmeci bir tarzda diyesim sofistçe değil eidos’lara göre ayrıştırmaya giderek işaret eder. Bu tarzda ele alındıkta Platon’un Politeia adlı yapıtında önerdiği yönetim biçimi (aristokrasi = en iyilerin yönetimi), içerisinde “yabancılaşma”nın, kölenin ya da kölece emeğin görülmediği bir yönetim biçimi olarak ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler: