Özet:

Yürütülen bu çalışmada susam genotiplerinin tuzluluk ve kuraklığa karşı potansiyel toleransları değerlendirilmiştir. Üç tescilli çeşidin (Gölmarmara, Muganlı-57 ve Uzun) genetik materyal olarak kullanıldığı çalışmada çimlenme ve fide gelişim karakterleri üzerindeki tuzluluk etkisini belirleyebilmek amacıyla tohumlar yedi farklı NaCl (0, 25, 50, 75, 100, 150 and 200 mM) konsantrasyonuna maruz bırakılmıştır. Kuraklık stresi yaratmak amacıyla ise PEG solüsyonu kullanılmış olup beş farklı (-2, -4, -6, -8 and -10 MPa) kuraklık seviyesi altında tohumlar çimlendirilmiştir. Stres faktörlerinin etkileri ise çimlenme oranı, kök ve kökçük uzunluğu, taze ve kuru kök ve kökçük ağırlığı karakterleri kullanılarak belirlenmeye çalışılmıştır. -8 and -10 MPa PEG solüsyonunda bulunan tohumların ise çimlenmediği ortaya konmuştur. Özellikle PEG solüsyon değerinin artması kök uzunluğu üzerinde önemli derece negatif etki yaparken en düşük değer -6 MPa’da gözlenmiştir. NaCl stresi altında da hem çimlenme oranı hem de fide gelişim karakterlerinin önemli derecede negatif etkilendiği çalışmada ortaya konmuştur. Çimlenme oranı, taze kök ağırlığı ve kuru kökçük ağırlıklarının düşük seviyedeki tuzluluktan diğer karakterlere göre daha az etkilenmiştir. Ancak 150 mM üzeri NaCl konsantrasyonda tüm karakterlerde yüksek düzeyde negatif etkilenme gözlenmiştir. Tüm sonuçlar dikkate alındığında -6 MPa ve 150 mM üzeri kuraklık ve tuz stresinin çimlenme ve fide gelişim karakterlerini önemli ölçüde negatif etkilediği ortaya konmuş olup bu değerlere sürdürülebilir susam tarımı yapabilmek adına dikkat edilmelidir.

Anahtar Kelimeler: