Abstract:

Bu çalışmada, ortaokul Türkçe MEB yayınları ders kitaplarından seçilen dört öyküleyici metnin değer analizi yaklaşımına göre inceleyip bu yaklaşıma uygunluğunun tespit edilmesi amaçlanmıştır.Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden belge (doküman) analizi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye’deki devlet okullarında 2018- 2019 yılında okutulan ortaokul MEB yayınları Türkçe ders kitaplarında (TDK)  bulunan her sınıf düzeyinden seçilen bir öyküleyici metin (toplam dört) oluşturmaktadır. Türkçe ders kitabında yer alan, 5. sınıf Forsa öyküsü, 6. sınıf Vermek Çoğalmaktır öyküsü, 7. sınıf Arıların İlhamı masalı, 8. sınıf Vatan Yahut Silistre tiyatro metni rastgele seçilmiştir. Çalışma grubundaki tüm öyküleyici metinler uzmanlar tarafından geliştirilen, Ersoy ve Şahin (2012) tarafından kullanılan Etkinlik Kriterleri Çizelgesi (EKÇ) adı verilen ölçeğin, “Değer Analizi Yaklaşımı” bölümü kullanılarak değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonucunda elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Öyküleyici metinler araştırmacı tarafından okunmuş ve öyküleyici metinlerdeki kazandırılmak istenen değerler belirlenmiştir. Öyküleyici metinlerin, değerlerin kazandırılmasında değer analizi yaklaşımına uygunluğunu tespit ederken, metin değerlendirme formundaki “Var” veya “Yok” seçeneği, maddede yer alan özelliğin öyküleyici metinde bulunma durumuna göre işaretlenmiştir. “Var” olarak işaretlenen maddeler, toplam madde sayısının %30’undan az ise değer analizi yaklaşımına “Uygun Değil”; %30-70 aralığında ise değer analizi yaklaşımına “Kısmen Uygun”; %70-100 aralığında ise değer analizi yaklaşımına göre “Uygun” olarak değerlendirilmiştir. Yapılan inceleme sonucunda dört metninde değer analizi yaklaşımına uygun olduğu belirlenmiştir. Araştırmacı ile 1. uzman arasındaki değerlendirme sonucu arasında bir madde bile farklı olsa öyküleyici metin 2. uzmana okutulmuş ve 2. uzmanın değerlendirmesi geçerli sayılmıştır.Araştırmadan elde edilen bulgulara dayanarak şu sonuçlara ulaşılmıştır: Ortaokul Türkçe ders kitaplarında bulunan incelenen bu dört öyküleyici metinde sevgi (baba, evlat, eş), vatanseverlik, dostluk, paylaşma, cömertlik, yardımseverlik, çalışkanlık, temizlik, iyilik, beraberlik değerleri yer almaktadır. İncelenen öyküleyici metinlerin tamamı değer analizi yaklaşımına uygundur.

Keywords: