Özet:

Bu çalışmanın amacı, zorunlu toplumsal bir varlık olarak kabul edilen insanın ve onun içinde yer aldığı toplumsal dinamiklerin sosyolojinin özel bir alt disiplini olan “Din Sosyolojisi” bağlamındaki değer analizini yapmaktır. İnsan yazısız-yazılı tarih içerisinde birçok kültür ve medeniyet inşa etmiş; aynı zamanda bu inşa sürecinde, kendisi de farklı psikolojik, ekonomik, sosyal paradigmalardan geçerek, kendini anlamlı bir varlık olarak konumlandırmaya çalışmıştır. Sosyolojik bakımdan insanın değeri, içinde yaşadığı sosyal çevrenin ve ürettiği kültür araçlarının değerlendirilmesiyle anlaşılabilir. İnsan aile, toplum, din ve ekonomi gibi olgular içinde bir var olma mücadelesi vermektedir. Bu toplumsal olgulardan hareketle insanın değer üreten bir varlık olduğu gerçeği ortaya konmuştur. Bir kültür bilimi olarak sosyoloji, ekseriyetle 18.yüzyılın sonları ve 19.yüzyılın başlarında bağımsızlığını elde etmeye başlamış ve ondan bir alt disiplin olarak neşreden Din Sosyolojisi, kendini dinin toplumsal yapıdaki tezahürlerine adamıştır. Sosyoloji, toplumsal olgu ve yapıları açıklamaya çalışırken; Din sosyolojisi de din ve toplum arasındaki münasebetleri, sosyolojik bir bakışla açımlamaya çalışmaktadır. Din sosyolojisi bu bağlamda kendini, ne katı bir bilimcilikle pozitivizm tuzağına düşürmeden, ne de dini veya dinsel bir sosyolojiye dönüşmeden var etmek zorundadır. Sonuç olarak insan ve toplum arasındaki ilişkiler birçok sosyal bilimin (felsefe, tarih, psikoloji, antropoloji vb.) konusu olduğu gibi çoğunlukla sosyolojinin ilgi alanına girmektedir. Bir üst yapı olgusu olan din ise insanın manevi dünyasından hareketle, sosyal dünyasını anlamlandırmaya çalışır. Dinin insan ile toplum arasındaki bu önemli rolünü anlamlandırmak, açıklamak, betimlemek ise din sosyolojisinin varlığına işaret etmektedir. Bu makalede insan ve toplum arasındaki ilişkinin Din sosyolojisindeki değeri ele alınırken; sosyoloji ve Din sosyolojisinin bağımsız bir sosyal bilim haline gelmesine öncülük eden açıklayıcı paradigma ile anlayıcı paradigma da karşılaştırmalı bir analize tabi tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler: