Özet:

Vücudu oluşturan hücrelerin işlevlerini yerine getirebilmesi, büyüme ve gelişmenin devam etmesi, sağlığın korunması için protein, yağ, karbonhidrat, mineral, vitamin ve su gibi besin ögelerine ihtiyaç vardır. Bu besin ögelerinin günlük olarak tüketilen besinler aracılığı ile alınmasına beslenme denmektedir. Erken çocukluk dönemindeki beslenme deneyimleri, bireyin gelecek yaşamı üzerinde de önemli etkiye sahiptir. Çocukların beslenme düzenleri ebeveyn tutum, davranış ve alışkanlıklarından da ayrı düşünülememektedir. Bu nedenle sağlıklı beslenme sürecinde ailenin bilinçli olması önem kazanmaktadır. Okuryazarlık, beslenme alışkanlıklarının oluşmasında önemli role sahip olan bir durumdur. Beslenme bilimi ve okuryazarlığın bütünleşmesi ile beslenme okuryazarlığı kavramı oluşmakta, bireylerin yeme davranışlarının kontrolünün artmasının sağlanmasında ve sağlıklı yaşam biçiminin oluşmasında yardımcı olabilmektedir. Beslenme okuryazarlığı, temel beslenme bilgisini elde etme, işleme ve anlama kapasitesine sahip olma derecesi olarak tanımlanabilmektedir. 3-6 yaş grubunda çocuğu olan annelerin beslenme okuryazarlığı düzeylerinin saptanması amacıyla yapılan araştırmada genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Konya ilinde yaşayan, 3-6 yaş gurubunda çocuğu olan toplam 381 anne oluşturmaktadır. Bu araştırma 3-6 yaş grubunda çocuğu olan annelerin beslenme okuryazarlığı düzeylerinin saptanması amacıyla Aralık-2017 ve Ocak-2018 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak "Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Değerlendirme Aracı" ve katılımcıların sosyo-demografik özelliklerini kapsayan "Kişisel Bilgi Formu" kullanılmıştır. "Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Değerlendirme Aracı" toplam 35 maddeden oluşmuştur ve 5 alt grubu vardır. Alt gruplar; genel beslenme bilgisi, okuduğunu anlama yorumlama, besin grupları, porsiyon miktarı ve gıda etiketi okumadır. Her bir alt grup bağımsız olarak tek başına kullanılabilmektedir. Verilerin değerlendirilmesinde, SPSS paket programı kullanılmış, sosyo-demografik özellikler frekans tablosu olarak verilmiş, gerekli istatistiksel analizler yapılmış, One-Way Anova ve Tukey HSD Testi kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre, annelerin yarıya yakınının (%47.8) 30-35 yaş arasında olduğu görülmektedir. Çocukların %50.9'u kız, %49.1'i de erkektir. Çocukların yaş ortalaması 2.97±0.89 yıldır. Annelerin yarısı (%50.1) lisans ve lisans üstü mezunu olup, %59.3'ü ev hanımıdır. Çalışmada, "Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Değerlendirme Aracı" ölçeğinin geneline ait güvenirlik katsayısı α= 0.73; genel beslenme bilgisi, okuduğunu anlama ve yorumlama, besin grupları, porsiyon miktarı ve gıda etiketi okuma alt boyutlarına ait güvenirlik katsayıları ise sırasıyla α=0.69, α=0.71, α=0.63, α=0.7 ve α=0.68 olarak hesaplanmıştır. Analiz sonuçları incelendiğinde beslenme okuryazarlığı toplam puanları üzerinde anne mesleği, aylık gelir, aile tipi ve anne eğitim düzeyi değişkenlerinin anlamlı düzeyde farklılığa (p<0.05) neden olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler: