Özet:

Türk Edebiyatı’nın yüzyıllar süren bir periyodunu kapsayan Divan edebiyatında nazmın, nazım türleri içinde de kasidenin önemli bir yer vardır. Tevhit, münacat, na’t, hicviye, methiye gibi türleri bünyesinde barındıran kasidede methiye önemli bir yer tutmaktadır. Divan şiir geleneğinde saray ve çevresi tarafından himaye edilen şairlerin yer aldığı edebi muhitte oldukça fazla örnekleri verilen methiyeler, XIV. yüzyıldan başlayarak XIX. yüzyıla kadar yayılan bir dönemin seçilen örneklemi doğrultusunda biçim ve biçem açısından incelenmiştir. İnceleme yapılırken teşbih, istiare, telmih, mübalağa gibi edebi sanatların kullanımı ile söyleyiş kalıplarının sanatsal söylem açısından mukayese ve değerlendirilmesi yapılmış, terkiblerin anlam itibariyle ortak ve farklı özelliklerinden yola çıkılarak memdûhun cömertlik, yiğitlik, asalet ve adalet gibi gruplara ayrılan vasıflarından hangisine yönelik olduğu tespit edilerek biçim, üslup ve anlam değeri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Saray ve çevresinin himayesi, iltifatı ve düzenlenen şiir meclislerinin fazlaca katkıda bulunduğu şair-memdûh ilişkisinden yola çıkılarak şair gözünde önemli memdûhlardan biri olan padişahların sahip oldukları temel vasıflara değinilmiş ve bu vasıfların ideal hükümdar yaratma hususuna katkıları ele alınmıştır. Araştırma evreni doğrultusunda kasidecilik geleneğinin yaratmış olduğu ideal hükümdar modelinin her yüzyılda, bir önceki yüzyıla göre daha çok geliştirilip zenginleştirilen, her dönemin yönetici anlayışı ve dönem zihniyetiyle şekillenen, nihayetinde de pek çok vasfı bünyesinde barındıran bir hükümdar anlayışını yansıttığı ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: