Özet:

Osmanlı’nın son dönemlerinde başlayan ve Cumhuriyet’in kurulmasıyla birlikte güçlü bir şekilde artarak devam eden Batılılaşma ve modernleşme hareketleri Türkiye’deki geleneksel dini yaşam, teşkilatlanma ve din adamlığı konularını da etkilemiş ve bunlar çeşitli açılardan eleştiri konusu haline getirilmiştir. Modern dünyada dinin yerinin ne olduğu ve ya olması gerektiği konusundan tutun da din adamının çağdaş konumuna kadar, din ve din adamlığı konusu, günümüzde de halen tartışma konusu olarak güncelliğini korumaktadır. Türkiye’de günümüzde, din ve din adamlığı kurumunun etki alanının zayıflaması ve bunların işlevsel farklılaşmaya uğraması süreçlerine somut olarak tanıklık etmekteyiz. Türkiye’deki Batılılaşma ve modernleşme politikaları ve beraberinde yaşanan liberalleşme ve sekülerleşme süreçleri, geleneksel dini yapılanmaları değiştirdiği gibi (hilafetten diyanete) din adamlığı kurumunu da dönüştürmüştür (din adamlığından din görevliliğine). Dini hayattaki bu dönüşümlerin elbette ki çok önemli sosyal ve kültürel sonuçları olacaktır. Bugün Türkiye’de, ne Diyanet İşleri Başkanlığı İslam dininin genel kabul gören bir temsilcisi olma konumunda ne de din görevlileri birer din önderleri olma pozisyonundadırlar. Bugün itibariyle, yaşanan modernleşme hareketleri, Türkiye’deki din kurumu ve dinsel yapılanmaların dönüştürülmesi ve toplumun liberalleşmesi ve sekülerleşmesi sürecini büyük oranda ve başarılı bir şekilde tamamlamıştır diyebiliriz. Bu yazının temel savı da, modernleşme süreçlerinin Türkiye’nin özellikle son dönemlerinde dini hayatta bir liberalleşmeye ve sekülerleşmeye yol açtığı, din kurumunu zayıflattığı, dinsel kurum ve kişilerin prestijini düşürdüğü ve pozisyonlarını değiştirdiği yönündedir.

Anahtar Kelimeler: