Abstract:

Rus Türkologları tarafından Truhmen diye adlandırılan Stavropol Türkmenleri, Mangışlak’tan çıkıp Kafkaslara, daha sonra da Stavropol ve çevresine yerleşmişlerdir. Stavropol Türkmenleri Kafkaslara yolculukları sırasında ve Stavropol’a yerleştikten sonra Nogaylar, Kalmuklar, Tatarlar, Kumuklar, Kırgızlar, Kazaklar ile çeşitli vesileler ile temasta bulunmuşlar, komşuluk yapmışlardır. Stavropol Türkmenleri Söyüncacı, İgdir ve Çovdur boylarına mensuptur. Bu Türkmenler, Rusların politikalarına bağlı olarak Rus kültürüne çabuk uyum sağlamaları amacıyla özellikle Rus, Tatar ve Nogaylarla birlikte yaşamaları sağlanmıştır. Ruslar, Türkmenlere kendi dillerinde eğitim öğretim hakkı tanımamıştır. Bunun sonucu olarak, Türkmenler dillerini kaybetmeye başlamıştır. Tatar ve Rus araştırmacılar Stavropol ve çevresinde yaşayan Türkmenleri Truhmenler, dillerine de Truhmence demişlerdir. Truhmen diye adlandırılan Türkmenler bu adı benimsememişlerdir. Stavropol Türkmenlerinin Truhmen diye tanıtılmasının amacı onları, diğer Türkmenlerden ayırmak, onlara yabancılaştırmaktır. Stavropol Türkmen Türkçesi, yakın gelecekte kaybolacak Türk lehçeleri arasındadır. Sravropol Türkmenleri, konuşma dili olarak anadilleri yerine Rusçayı kullanmaktadır. Yayın faaliyetleri, Rus diliyle yapılmaktadır. Stavropol Türkmen Türkçesinin hem doğu hem de batı Türkçesinin özelliklerini taşıması bakımından Türk dilleri arasında özel bir yeri vardır. Stavropol Türkmen Türkçesinde kimi yerde, Eski ve Orta Türkçeden gelen şekillerin günümüzde de korunduğu görülür. Özellikle Kıpçak lehçelerinin tesiri altında kalan Stavropol Türkmen Türkçesinde, bu lehçelerin etkilerini bazı morfolojik yapılarda görmek mümkündür. Bu çalışmada, Stavropol Türkmen Türkçesinin, Türkmenistan Türkçesi yazı dilinden farklı olan belirgin morfolojik farklılıkları ortaya konmaya çalışılmıştır.

Keywords: