Özet:

Türkiye iki kutuplu bir toplum profili çizmektedir: Muhafazakarlar ve modernler. İki kutup arasındaki kültürel farklılık yaklaşık bin yıldan fazla bir tarihsel süreçte kurulmuştur. Türk toplumundaki kültürel-ideolojik ikilemin tarihsel iki kırılma noktası bulunmaktadır. Bunlardan ilki, 8. yüzyılda başlayan ve 14. yüzyılda tamamlanan İslamiyete geçiş sürecidir. İkincisi ise 17. yüzyılda Osmanlı’da başlayan ve günümüzde hala etkisini sürdüren Batı hayranlığıdır. Söz konusu iki süreç, Türk kültürünün gündelik yaşamını değiştirmekle kalmamış, dilini de etkilemiştir. Türkçe gösterge/kelime kapasitesi olarakbelirgin bir biçimde hem Doğu-İslami birideolojiyi hem de Batı-Modern bir ideolojiyi içerir hal almıştır. Bu durum, konuşma dilinden yazı diline, bilim dilinden medya diline kadar birçok ortamda hissedilir olmuştur. Durum, medyanın eğlence içeriklerinde dahi kendisini göstermektedir.Çalışmamız, günümüz Tükiye’sindeki kültürel-ideolojik bölünmeyi, Türkiye’de günlük olarak yayınlanan 5 gazetenin (Cumhuriyet, Hürriyet, Milliyet, Yeni Akit ve Zaman) bulmacaları üzerinden analiz etmiştir. Medyanın birçok içeriğinin ideolojik olduğu bilinmektedir. Fakat bu bölünmenin bulmacalar aracılığıyla dilsel düzeyde gerçekleştirildiği bilinmemekte ve konuya ilişkin bir çalışma bulunmamaktadır. Çalışmamızda bir bütünlük oluşturabilmek, anlaşılırlık sağlayabilmek amacıyla öncelikle ideoloji kavramı açıklanmıştır. İdeolojinin dil aracılığıyla nasıl işlendiği kuramsal olarak betimlenmiştir. Ardından Türkiye’deki kültürel/ideolojik bölünmenin tarihsel süreci irdelenmiş ve bu bölünmenin Türkçeye yansıması üzerinde durulmuştur. Çalışma, medyanın bir parçası olan bulmacaların dilini analiz ettiği için, eğlence-ideoloji-medya ilişkisi genel hatlarıyla betimlenmiş, gazetelerin bulmacayla neyi hedeflediği üzerinde kısaca durulmuştur. Çalışmanın analiz kısmında yukarıda sıralanan 5 gazetenin 10’ar günlük bulmacaları etimolojik olarak analize tabi tutulmuştur. Bulmacalarda aranan kelimelerin etimolojik kökeni ile gazetelerin yayın politikaları arasında bir paralellik olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: