Abstract:

Geleneksel yaşamın ana çekirdeği olan tarihi kent merkezleri aynı zamanda turizmin de merkezi olmuşlardır. İnsan ölçeğindeki bu merkezlerde birbirine bağlı sokaklar, odak noktalarının çeşitliliği ve karma kullanım nedeniyle yaya hareketliliği önemli oranda yoğundur.  Söz konusu hareketlilikle birlikte bu merkezdeki geleneksel yaşamın devingen ve sürekli olduğu ve bunun kentteki geleneksel pratikleri koruduğu ve düşünülmektedir. Ancak turistler ile yerel kullanıcıların pratikleri örtüşmediği için bu merkezler geleneksel kentsel yaşamın temsil yeri olmaktan uzaklaşmaktadır.   UNESCO Dünya Miras alanı olan Safranbolu tarihi kent merkezinde geleneksel yaşam pratiklerinin turist pratikleri ile etkileşimi bu çalışmanın temel konusudur. Kentteki tarihi yapılar ticari fonksiyonlar yüklenerek kullanılmaktadır. Safranbolu’ya gelen turistler arasta, cami, çarşı ve yeme-içme mekânları arasında benzer izler takip etmektedirler.  Bu mekânlar birbirine bağlı sokaklarda ve bir aks üzerinde yer almaktadır. Ticaret fonksiyonuna sahip mekânların tarihi kentin bütününe alansal oranı düşük olmasına rağmen turist kalabalığı bu fonksiyonun olduğu mekânlarla sınırlı kalmaktadır.  Ticari aksın dışına çıkıldığında turist yoğunluğunun önemli ölçüde azaldığı görülmektedir. Bu gözleme dayanarak turistlerin gündelik yaşam/peyzaj pratiklerinden çok geleneksel yaşam/peyzaj pratikleri ile ilgilendiği söylenebilir. Dolayısıyla Safranbolu tarihi kent merkezinde geleneksel peyzaj, turist ve yaya hareketini yönlendirmekte ve sınırlandırmaktadır. Bu noktadan hareketle, tarihi kentlerde turistlerin mekânsal deneyimleri ile yerel kullanıcıların mekân kullanım deneyimleri arasındaki ilişki ve etkileşim yaya hareketliliğinin temelini oluştururken kentin mekânsal dokusu ve mekânsal tüketimi ön plana çıkmaktadır.

Keywords: