Özet:

İnsanoğlu asırlardır duygularını ifade etmede, his ve düşüncelerini karşı tarafa aktarmada edebiyat, müzik, şiir ve resim gibi birtakım araçlar kullanmıştır. İçinde tattığı hissi, tecrübe ettiği birtakım derin ve yüce duyguları ifade etmede zorluk çeken sanatçı, şair ve edipler muhatabına anlatmak istedikleri hislerini, aslınayakın ve uygun bir şekilde dile getirebilmek için bütün bu unsurlardan faydalanmışlardır. Bu araçlardan birisi de şüphesiz edebiyat ve şiirdir. Şairler, çeşitli edebî sanatlardan istifade ederek duygularını söze dökmüşlerdir. İran edebiyatı şairleri de aynı şekilde çeşitli mazmun ve edebî sanatları kullanarak özel bir dil ile duygu ve düşüncelerini kaleme almışlardır. Bu mazmunlardan birisi de çalışma konusu olarak incelediğimiz şem‘ u pervâne mazmunlarıdır. Söz konusu bu gibi ikili mazmunlara çeşitli sembolik anlamlar yüklenerek zamanla birtakım hikâyeler meydana getirilmiş ve bu mazmunlar birer kahraman olarak değerlendirilmiştir.  Gül ü bülbül gibi şem‘ u pervâne de temsîli olarak sıkça kullanılan, sembolik anlamlar taşıyan bir hikâyedir. Başlangıçta tasavvufî çerçevede ateşin etrafında dönen pervâneye işaret edilmiş; sonraki asırlarda küçük de olsa bazı anlam değişiklikleri söz konusu olmuştur. Bu çalışmada İran edebiyatında genel çerçevede şem‘ ve pervâne kelimelerinin nasıl anlamlandırıldıkları; anlam değişikliğine uğrayıp uğramadıkları değerlendirilmeye çalışılacaktır. ABSTRACT The Meaning Journey of Moth and Candle in Iranian Literature Human beings for centuries have used a number of means such as literature, music, poetry and painting to express their own emotions, to convey their feelings and the ideas to the other side. Artists and poets who are suffering difficulty in some deep and submissive feelings they have experienced; have benefited from all these elements in order to be able to express their feelings they want to tell the other side in the closest and proper way. One of these element is undoubtedly literature and poetry. Poets have used a language that speaks their emotions by benefiting from various literary arts. In the same way Iranian literary poets indited their feeling and thoughts with their own language using various concepts (mazmun) and literary arts. One of these concepts is moth and candle that we studied as a subject. Moth and candle is also a story used frequently as allegory, bearing symbolic meanings like rose and nightingale. At the beginning it was pointed to the pervious revolving around fire in mystical frame; in the following centuries it has become a matter of some changes in meaning even if small changes. In this study it will be studied to evaluate in general frame of Iranian literature how were given meaning to moth and candle; moth and candle whether have suffered a change of meaning or not. Keywords: Iranian literature, poem, allegory, symbol, candle, moth.

Anahtar Kelimeler: