Özet:

Geçtiğimiz yüzyıl sosyal demokraside sürekli ve hızlı değişimlerin ya- şandığı bir dönem olmuştur. Bu değişiminbariz örneklerinden biri Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SPD) içerisinde yaşanmış ve bu dönüşümden kısmi olarak Türkiye’de Cumhuriyet Halk Partisi de (CHP) etkilenmiştir. Bu değişimincan alıcı evrelerinden biri 1950’lerin son yıllarında meydana gelmiştir. SPD 1959 yılında Godesberg programını kabul ederek işçi sınıfına dayanan bir parti olmaktan çıkıp halk partisi olma yoluna girmekteydi. CHP ise yayınladığı İlk Hedefler Beyannamesi ile sosyal haklar yanında siyasi sistemde köklü değişimler talep etmekteydi. Altmışlı yıllarla beraber SPD halkın diğer tabakalarıyla bütünleşip iktidarı eline almaya başlar. Aynı dönemde CHP Ortanın Solu politikasını uygulamaya koyarak işçi sınıfını kabul eden ona dokunmaya çalışan bir parti olma gayretindedir. 1980 darbesinden sonra kapatılan CHP 1993’te yeniden kurulduğunda parti programının merkezine insan öğesini ve sivil toplum anlayışını koyuyordu. Bu anlayış değişikliği SPD’nin 1989 Berlin programındaki sosyal demokrat öğelerle de uyum içindedir. 1990-2013 yılları arasında SPD ekonomik alanda daha liberal bir tutum sergileyerek küreselleşme ve kapitalizm olgusunu kabul edip onu ehlileştirmenin yollarını aramaya başladı. CHP bu yönelişin içinde yer almakla beraber 2008 yılında kabul ettiği parti programıyla refah devletini ve sosyal hakları da ön plana çıkarmaktadır. Bu çalışmada yukarıda kısaca özetlenen iki partinin altmışların başından günümüze geçirdikleri değişimler parti programları temelinde incelenmektedir. Bu inceleme yapılırken CHP’nin parti programları ve seçim bildirileri SPD’nin programları bağlamında analiz edilmektedir.

Anahtar Kelimeler: