Özet:

Tüm kadın ve erkeklerin eşitlik, güvenlik, özgürlük ve saygınlık ilkeleri kapsamında çalışmalarına yönelik bir kavram olan İnsan Onuruna Yakışır İş (Düzgün İş) bu çalışmada turizm sektörü çerçevesinde incelenmektedir. Bu çalışma, Türkiye’de turizm sektöründe çalışan kişilerin Düzgün İş kapsamında çalışıp çalışmadıklarını ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, turizm sektörünün yapısal özellikleri, Düzgün İş’in dört hedefi ile ilişkilendirilmiştir. Bu hedefler, sadece sayısal olarak değil, nitelik olarak da yüksek vasıflara sahip kişilerin olduğu istihdam yaratma hedefi, işsizlik, hastalık, analık, gebelik, emeklilik yaşlılık gibi konuları esas alan sosyal koruma hedefi, istihdamdakilerin aldıkları ücretler, çalıştıkları saatler, izin süreleri konularını kapsayan çalışma standartları ve çalışanların hakları hedefi ile sendikalaşma, örgütlenme konuları ile ilişkilendirilen sosyal diyalog hedefidir. Turizmin istihdam yapısı ve istihdam yaratabilme kapasitesi, sektördeki çalışma standartları, sosyal koruma mekanizmalarının varlığı ve güçlü bir sosyal diyalog sistemi içinde olup olmadığı ortaya konulurken, sektörün Düzgün İş hedeflerine uyumuna da sırasıyla değinilmiştir. Turizm sektörünün istihdam yapısı Düzgün İş’in hedeflerine uyumlu gözükmemektedir. Turizm sektörü yapısı itibariyle, istihdamın kantitatif olarak etkili ama işgücü kalitesi bakımından eğitimsiz ve kalifiye olmayan iş gücünün çalıştığı, kayıt dışı oranının yüksek olduğu, çalışma saatlerinin yüksek, ücretlerin düşük olduğu, sendikalaşma oranının ve toplu iş sözleşmesi kapsama oranının oldukça düşük olmasından ötürü sosyal diyaloğun da etkili gerçekleşemediği bir sektördür. Turizm sektöründeki istihdamda kayıt dışı oranının yüksek olması, çalışanların korunmalarını olanaksız hale getirmektedir. Yüksek kayıt dışılık oranı hem sosyal güvenliğin gerçekleşmesini güçleştirmekte, hem çalışma saatleri ve aldıkları ücretler konusunda iyileştirmeleri olanaksız kılmakta, hem de sendikalaşma oranının düşük çıkmasına sebep olmaktadır. Mevsimlik ve kayıt dışı çalışan turizm işçileri pek çok haktan mahrum kalmaktadırlar. Bu problemlerin giderilmesi için öncelikle tüm çalışanlar kayıt altında olmalı, çalışma süreleri yetkililer tarafından sürekli kontrol edilmeli, sendikalaşma özendirilmelidir. İstihdamın nitelik bakımından geliştirilmesi de ancak kurum içi ve kurum dışı sürekli eğitimler ile mümkün olmaktadır. Eğitimler konusunda işverenler ve devlet yetkilileri iş birliği içinde çalışmalıdır. Alınacak önlemler sayesinde turizm sektörünün Düzgün İş hedefleri kapsamında güçlü bir istihdam yapısına sahip olması öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler: