Özet:

Türkçenindeğerli yazılı metinlerinden birisi olan ve on beşinci yüzyılın ortalarında tespit edilen Dede Korkut Kitabı'nın içeriğindeki anlatılar tüm yönleriyle dönemi ve bu dönemin sosyo-kültürel yapısını kavrayabilmek için oldukça elverişlidirler. Anlatılarda karşılaştığımız tipler de bu yüzden dikkat çekicidir. Türklerin yüzyıllar boyunca ürettikleri yazılı ve sözlü anlatılarında sıkça karşımıza çıkan alp tipine Dede Korkut Kitabı'nda da rastlarız. Anlatılarda yer alan Banu Çiçek adlı karakter de Dede Korkut Kitabı'ndaki alp tipi kadının belirgin bir örneğidir. Erken modernleşme döneminde toplumuna öncülük eden bir fikir adamı olan İsmail Gaspıralı'nın 1800'lerin sonunda kaleme aldığı Arslan Kız adlı hikâyesindeki Gülcemal de alp tipi kadının izlerini taşıyan bir karakter olarak karşımıza çıkar. Milletin asırlarca ortak bir kültürün, belleğin ve değerlerin etrafında toplandığının göstergelerinden birisi de birbirinin izini takip eden ve benzer özellikleri tekrarlayan bu tiplerdir. Bu çalışmada iki farklı dönemde üretilmiş iki ayrı metnin -"Kam Pürenün Oğlı Bamsı Beyrek Boyı" ve "Arslan Kız"- kadın karakterleri eksene alınarak ana hatlarıyla Türk kültüründeki alp kadın tipinin izleri tespit edilmiştir ve karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler: