Özet:

Klasik Türk şiirinin ana teması aşktır. Bu şiirde; somuttan soyuta, maddeden manaya, süflîden ulvîye aşkın her çeşidi işlenmiştir. Klasik edebiyatta aşkın çeşidi ne olursa olsun, aşkı ifade etme konusunda dinin ve tasavvufun etkisi büyüktür. Aşk duygusunun yoğun işlendiği bir edebiyatta onun tezahürünün ve çağrışımlarının fazla olması kaçınılmazdır. Bundan dolayıdır ki divan şairleri için “güzellik” kavramının işlenmesi hususi bir önem arz eder. Güzellik denilince şüphesiz akla ilk gelen sevgilidir. Sevgili, klasik edebiyatta aşkın tecelli ettiğiönemli unsurdur. En renkli hayalleranlamlı kelime ve kavramlar sevgili etrafında gelişmiştir. Klasik Türk şiirindeki sevgilinin vasıflarının oluşmasında Fars edebiyatının etkisi büyüktür. Bunun yanında, Türk düşünce dünyasının, İslâm inancı ve tasavvufun da rolünü göz ardı etmemek gerekir. 14. yüzyılın sonu, 15. yüzyıl ile 16. yüzyıl klasik Türk şiirinde İslâm inancının gücü dikkat çekici boyuttadır. Bu dönem metinlerinde sevgiliyle ilgili yapılan benzetmelerde dinî unsurlar, zengin bir kullanım alanı oluşturmuştur. Dinî kaynaklı benzetmelerin, 17. yüzyıldan itibaren -daha önceki yüzyıllara nazaran- epey azaldığı dikkat çekicidir. Çalışmamızda; dinî kelime ve kavramların sevgiliyle birlikte, özellikle benzetmelerde nasıl kullanıldığı ve bu kavramların hangi yönde yoğunlaştığı ortaya koyulmuş bunun sebepleri üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler: