Abstract:

Bu çalışma, Türkiye ve ABD’deki ilköğretim okullarında okutulan sosyal bilgiler ders kitaplarında, BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin çocuklara tanıdığı katılım haklarına ne düzeyde yer verildiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak "doküman incelemesi" yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada analiz ünitesi “Çocukların Katılım Hakkı” olarak belirlenmiştir. Bu analiz ünitesi kendi içinde “Çocuğun Aile Ortamına Katılması”, “Çocuğun Okul Ortamına Katılması”, “Çocuğun Genel (Ülke) Politikaya Katılımı”, “Çocuğun Medyaya Katılması”, “Çocuğun Çevrenin Korunmasına ve Sürdürülebilir Kalkınmaya Katılması”, “Çocuğun Sağlık Ortamına Katılması”, Çocuğun Yargı Ortamına Katılması” ve “Çocuğun Topluma Katılması” olarak ana kategorilere ayrılmıştır. Bu ana kategoriler kendi içinde alt kategorilere ayrılmıştır. Her bir ana ve alt kategori BM Çocuk Hakları sözleşmesinin ilgili maddesi ve ÇHK kararları ile ilişkilendirilmiştir. Araştırma sonucunda Türkiye sosyal bilgiler ders kitaplarında çocukların yargı ortamına katılımı ile ilgili herhangi bir ifade yer almadığı tespit edilmiştir. Ayrıca ders kitaplarındaki dağılım açıkça çocukların aile, genel politikaya, sağlık ve yargı ortamına katılım hakkına yeterince yer verilmediğini göstermiştir. Diğer tarafından ABD sosyal bilgiler eğitiminde okul ortamına ve topluma katılım dışında sağlık, çevre ve yargı ortamına katılım hakkı ile ilgili herhangi bir bulguya rastlanmamıştır. Ayrıca aile ortamına ve genel politikaya katılım hakkı ile ilgili ifadelerin yok denecek kadar az olduğu tespit edilmiştir.

Keywords: