Abstract:

Dokuma kültürü, Türkler’de Orta Asya’dan itibaren varlığını gösterir. Anadolu’ya Türklerin gelişi ile ise burada ki mevcut dokuma kültürü ile harmanlanan renk, desen ve motifler köklerinden kopmadan zenginleşmiş ve geniş yelpazesi olan köklü bir kültüre dönüşmüştür. Anadolu’nun her köşesinde var olan dokuma kültürü şaşırtıcı şekilde yakın coğrafyalarda farklılık gösterirken daha uzak mesafelerde de benzer özellikler izlenebilmektedir. Bunun sebebi olarak ise konar-göçer kültürden yerleşik hayata geçen grupların aldıkları kültürle farklı yerlere yerleşmesi sayılabilir. Önemli noktalardan biri ise halkın sahip olduğu dokuma kültürüne yeniliklere açık olmakla birlikte, sahip çıkmasıdır. Yozgat Dokuma konusunda tam bir yerel merkez olmamakla birlikte, düz dokumalarca zengindir. Bu zenginlik ise yakın coğrafyasında bulunan Kayseri, Kırşehir, Aksaray, Sivas gibi dokuma merkezlerinin etkisidir. Dokuma tekniği bakımında Yozgat’ta yaygın olmakla birlikte, yanlış bir ifade ile bütün düz dokuma tekniklerinin ‘kilim’ olarak ifade bulması, zili tekniğinin çok tanınır olmamasına sebep olmuştur Bu çalışmada yöreye ait 4 dokuma örneği seçilmiş ve bu örneklerin, motif ve kompozisyon özellikleri bakımından gösterdiği farklılıklar ele alınmaya çalışılmıştır. Zili tekniğinin diğer düz dokuma tekniklerinden farklılık göstererek dikey hatlı motifler ihtiva ettiği görülmüştür. Zili ve kilim tekniğinin birlikte kullanıldığı iki teknikli dokumalar yanı sıra kilim, cicim ve zili tekniğinin kullanıldığı üç teknik içeren dokuma türleri de bulunmaktadır. Bu çalışmada incelenen örneklerin teknik bakımından tanıtımları yapılmıştır. Diğer Anadolu zili dokumaları ile kıyaslanmamıştır. Tekniğin elverdiği ölçüde dokuyucunun yaratıcılığının katkısıyla ortaya çıkan kompozisyonların tanıtımı yapılmıştır.

Keywords: