Abstract:

Yukarı Fırat Havzası’nda Göbekli Tepe Neolitik kültür bölgesinde insanlar, arkalarında şaşırtıcı anıtsal yapıların ve zengin bir sembolizmin olduğu uzun süreli yerleşim alanları bırakmışlardır. Bu çalışma bu kültürdeki farklı sembolik temaları merkeze koyarak bu dönem insanların kendileri hakkında nasıl bir “gerçeklik” inşa ettiklerinin makul bir yorumunu yapmaya çalışacaktır. Bu dönem sembolizminin merkezine insan kafası ve fallus teması yerleştirildiğinde neolitik insanların kendilerini bir mitolojik anlatıyla kavradıklarını/açıkladıklarını söylemek mümkündür. Makale, Göbekli Tepe kültüründeki T-biçimli dikili taşların mitolojik atalar, doğaüstü varlıklar veya tanrılardan ziyade “şimdinin” ve “bu dünyanın” nesnel bir temsili olarak atanın “dünyada” kalan parçasını/tarafını temsilen (onun) fallusu olduğunu ileri sürerek arkeoloji, antropoloji, sosyoloji ve dinler tarihi disiplinlerine de katkı sağlamayı ummaktadır. Bu bağlamda T-biçimli dikili taşları atalar kültüyle, antropomorfik heykel ve kabartmaların önemli bir kısmını da kişinin statü kazandığı erginleme ritüelleriyle ilişkilendirmek mümkündür. Bu çalışmanın en önemli amaçlarından biri de bu kültürdeki temel mitolojik anlatının ne olabileceğine ilişkin bir tartışma başlatmaktır.

Keywords: