Özet:

Uluslararası sistemin egemen devletleri çıkarları gereği, askeri, güvenlik, ekonomik ve ticari faaliyetler içerisinde karşılıklı işbirliğini sürdürebildikleri gibi, çatışan çıkarları doğrultusunda rekabetçi politikalar izleyebilmektedirler. Bu bağlamda çıkar eksenli amaçlar doğrultusunda farklı birçok yol ve yönteme de başvurmaktadırlar. Bunlardan biri de istihbarattır. İstihbarat ülkelerin “gizli” yollar ile bazı bilgilere ulaşma ve bu bilgileri devletin yararına olacak şekilde kullanma, gizleme ya da engelleye yönelik olarak taktik içerikli işlenmiş bilgi olarak özetlenebilir. Devletler ve devlet-dışı aktörler istihbarat kavramını çok uzun yıllardan beri kullanmaktadır. Günümüzde CIA, FSB, MOSSAD gibi istihbarat servisleri ve arkalarında ABD, Rusya, İsrail gibi küresel etkileri tartışılmaz ülkelerin bu servisleri kullanarak pek çok alanda devletlerin çıkarlarına uygun politikaların oluşturulması için araştırmalar yaptıkları ve çeşitli araçlarla bilgi topladıkları bilinmektedir. Sovyetler Birliği’nin halefi olarak uluslararası sistemde yerini alan Rusya, yakın çevre doktrini kapsamında eski Sovyet sınırlarında önemli bir aktör olduğunu, özellikle eski KGB ajanı Vladimir Putin’in iktidara gelmesiyle birlikte değişimin ve dönüşümün kapılarını aralayacağının sinyallerini vermiştir. Realist paradigmadan bakıldığında anarşik ve çıkar temelli bir dünyada yürütülen ilişkiler, menfaatleri öncelemekte ve devletlerin ve devlet-dışı aktörlerin muhatapları karşısında bir adım önde olma isteği istihbaratın gerekliliğini kendi içinde meşrulaştırmaktadır. Bu nedenle Rusya’nın hem iç politikada hem de dış politikada etkin olmasında, ekonomik, toplumsal ve siyasal açılardan istihbarat servislerinin nasıl bir rol oynadığı merak konusudur. Günümüzde istihbarat yöntemleri eski geleneksel yöntemlerini devam ettirmekle birlikte, teknolojik gelişim ve dijitalleşen dünyada yetersiz kalmaktadırlar. Dolayısıyla çalışmada, uluslararası sistemin önemli aktörlerinden Rusya’nın dış politikasında, geleneksel istihbarattan siber istihbarata verilerin işlevinin ve etki alanının dijitalleşmeyle nasıl bir boyut kazandığı irdelenmektedir. Bu doğrultuda, literatür taraması ile elde edilen verilerden yola çıkılarak, kuramsal çerçevede istihbarat kavramı sorgulanarak Rus dış politikasında geleneksel istihbarattan dijital istihbarata geçiş süreci ve bunun politik eksendeki yansımaları analiz edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: