Abstract:

Ders kitapları belirli bir dersin öğretim programına uygun olarak belli bir seviyedeki öğrencilere yönelik olarak hazırlanan, incelenen ve Millî Eğitim Bakanlığı’nca onaylanarak kullanıma sunulan temel ders araçlarından biridir. Ders kitaplarında görsellerin doğru şekilde kullanılması, öğrencilerin öğrenme mesajlarını açık şekilde algılamalarına yardımcı olmaktadır. Görsel öğeler kullanılırken metinle görselin birbirini desteklemesi, metinle destekleyen görselin arasına ilgisiz metin ya da görsellerin konulmaması, metin ve görselin yakınlık ya da uzaklığının ders kitabında uygun şekilde ayarlanması öğrencilere verilen mesajın doğru olarak algılanmasını kolaylaştıracaktır. Bu araştırmada ilköğretim 5. Sınıflarda ders kitabı olarak kullanılan E Kare Eğitim Yayıncılık 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı ve MEB yayınları 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders kitabının görsel açıdan incelenmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın genel amacı doğrultusunda 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında kullanılan resimlere yönelik değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırmanın yöntemi nitel araştırma yöntemlerinden birisi olan doküman incelemesi olarak belirlenmiştir. Çalışma evrenini Millî Eğitim Bakanlığı’nın da onayladığı Sosyal Bilgiler Ders Kitapları oluşturmaktadır. İncelenen sosyal bilgiler ders kitaplarında “Ünitede konu hakkında yazılan metinlerle sayfa içerisinde kullanılan görsellerin bağlantıları kurulmuş mudur?”, “Ünitede geçen konu metinlerinde sayfa içerisindeki resimlere değiniliyor mu?”, “Ünitedeki konu metinlerinde resim kullanılmadığında metnin anlamında bir değişiklik oluyor mu?”, “Ders kitaplarına koyulan resimler öğrencilerinin yaş aralığına göre midir?”, “Ünitede kullanılan resimlerin netliği yeterli düzeyde midir?”, “Ünitede kullanılan resimler canlı renklerden oluşmakta mıdır?”, “Ünitede kullanılan resimlerde renk üstünlüğü bulunmakta mıdır?”, “Ünitedeki kullanılan resimler renkler gerçek hayatla uyuşmakta mıdır?”, “Ünitede kullanılan resimler somut ve öğrencilerin algılayabileceği düzeyde midir?”, “Ünitede kullanılan resimler gerçek hayatta da aynı şekilde karşımıza çıkmakta mıdır?”, “Ünitede kullanılan resimler yeterli sayıda mıdır?” ölçütleriyle analiz edilerek yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda ders kitaplarının görsel olarak eksikleri olmakla birlikte yeterli olduğu ve çok az sayıda görsel kullanım hatası yapıldığı görülmüştür.

Keywords: