Özet:

Öteden beri dilbilimciler kırâatleri dilin bir unsuru olarak görme ve Arap dilinin kullanım özelliklerine göre değerlendirme eğilimindedirler. Özellikle İslami ilimlere yönelik tedvin faaliyetlerinin yoğun olarak sürdürüldüğü ilk dönemlerde dilbilimciler kırâatlerin dilsel referanslarını irdelemişler ve bazen kırâatleri dil açısından eleştirmiş yerine göre de kırâatler arasında tercihte bulunmuşlardır. Dilbilimcilerin kırâatlere yönelttikleri bu eleştiriler içerisinde en ağır olanı hiç şüphesiz kırâatlerin Arap dili açısından hatalı oldukları anlamına gelen lahn ithamıdır. Dilbilimcilerin kırâatlere yönelik bu farklı yaklaşımları sonraki dönem âlimleri tarafından eleştirilmiştir. Filolog müfessir Ebû Ca‘fer en-Nehhâs’ın (ö. 338/950) İ‘râbu’l-Kur’ân’ı, ilk dönem dil ve kırâat âlimlerinin görüşlerini ihtiva etmesi açısından, Arap dili için olduğu kadar kırâatler için de önemli bir kaynak durumundadır. Nehhâs bu konulara dair kendisinden önceki dönemde ortaya atılan görüşleri eserinde derlemiş ve kendi düşüncelerini aktarmıştır. Bu çalışma dilcilerin lahn ithamında bulundukları kırâatleri Nehhâs’ın söz konusu eseri bağlamında inceleyerek ilk dönem dil ve kırâat âlimlerinin lahn olgusuna ve kırâatlere yaklaşımlarını tespit etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: