Özet:

Türkler, MÖ eski çağlardan beri Orta Avrasya bölgelerinde yayılmış, yerleşmiş ve çeşitli devletler kurmuş bir millettir. Türklerin atalarına ve Türklerin yayılma-yerleşme alanlarına en iyi işaret eden sanat eserleri arasında taş insan heykelleri yer almaktadır. Türk taş heykellerinin anlam ve hatta biçim bakımından kökeni, ilk dikili taşlar olan menhirlere ve dolayısıyla Göbekli Tepe Kültürü'ne kadar götürülebilir. Çünkü Göbekli Tepe kültürü heykelleri ile İç ve Orta Asya Türk heykelleri arasında biçim ve anlam açısından ilişkiler olduğu anlaşılmaktadır. Bu duruma işaret eden taş heykellere Göbekli Tepe, Anadolu, Dağlık Altay ve Altaylar, Sibirya, Moğolistan, Kazakistan ve Kırgızistan'da rastlamaktayız. Söz konusu heykellerin kronolojisi böylece Neolitik dönemden Türk antik çağına ve Ortaçağ’a kadar uzanmaktadır. Bu heykellerin yapımı Türk-İslam Dönemlerinde de devam etmiş ve Türk-İslam mezar taşları bu heykel ve dikilitaşların dönüşümü sonucu ortaya çıkmıştır. Okunyev Kültürü taş heykelleri ve dikilitaşları İç-Asya'daki ana evrelerden birine işaret etmektedir. İlk Göçebeler Çağı olarak adlandırılan dönemde ve sonrasında İskit-Hun (Hiung-nu) örnekleri benzerlik göstermiş ve daha sonraki taş heykellerin üsluplarını etkilemiştir. Göktürk (Kök-Türk / Türk Kağanlığı) taş heykelleri (6-8. yüzyıl) tüm bu bölge ve dönemlerdeki gelişmelerin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler: