ASOS INDEKS
Views
4
Vakıf müessesesi, bir toplumun sosyal, iktisadi ve dini yapısını destekleyen oluşumlardandır. Bu bakımdan vakıflar değerlendirilirken bütüncül olarak toplumsal yapı göz önüne çıkmaktadır. Bu çalışmada vakıf müesseselerinin toplumsal yapıya etkisi iktisat tarihi perspektifiyle incelenmektedir. Halime Hatun vakfı yerel anlamda Erzurum şehrinin sosyal, iktisadi ve dini yapısını vakfiyeler ve muhasebe kayıtları özelinde araştırılmasına kaynaklık etmektedir. Bu bağlamda Erzurum şehrinin vakıf akarlarının sağladığı gelirler ile akarların gelirlerinden elde edilen meblağların hangi alanlara harcandığı gösterilmeye çalışılmaktadır. Aynı zamanda vakıf ve şehir ilişkisi birincil kaynaklar üzerinden değerlendirilmeye tabi tutulmaktadır. Çalışma Osmanlıların son dönemlerinde vakıf kurumlarının devletin en güçlü yapılarından olduğunu görülmesini sağlamaktadır. Osmanlıların ülke genelinde girdiği iktisadi bunalımların yerel bölgelerde pek hissedilmediği anlaşılmaktadır. Nitekim yerel bölgelerde devletin ulaşamadığı alanlarda vakıf kurumları hizmetlerini aksatmadan devam etmekteydiler. Halime Hatun vakfı özelinde devletin ulaşamadığı alanlarda şahsi vakıfların etkin oluşumunun toplumsal faydalar sağladığı tespit edilmektedir. Bu minvalde vakıf müesseselerinin bütüncül olarak merkezi yönetimi güçlendiren özelliklerinin yanında, yerel bölgelerde de toplumun sosyal, iktisadi ve dini kısımlarına katkılar sağladığı anlaşılmaktadır. Halime Hatun’un hayırsever amaçlarla kurduğu vakfı sayesinde hem kendi şahsına hem de toplumsal fayda sağlanması açısından Erzurum şehrinde önemli bir yer edindiği anlaşılmaktadır. Bu bağlamda dönem itibariyle şehirde dükkânlarda gelir-gider dengesinin nasıl işlendiği, ne kadar kar elde edildiği, muhasebe defter serileri incelenerek yıllara göre değişimlerin ne ölçüde sağlandığı analiz edilmeye çalışılmaktadır.
The waqf institutions support the social, economic and religious structure of a society. Thus,, evaluating waqfs reveals the social structure in a holistic way. In this study, the impact of waqf institutions on the social structure is examined from the economic history perspective. The Halime Hatun Waqf is the object of the research with the specific certificates and accounting records. In this context, it is attempted to demonstrate how the waqfs' income is spent. Meanwhile, the relationship between the waqf and the city is evaluated through the primary sources. The study enables us to see that waqf institutions were among the most powerful structures of the state in the last periods of the Ottomans. It is seen by the waqf institutions that the country-wide economic crises experienced by the Ottoman Empire were not felt in the local regions. Indeed, in places where the state could not reach in local regions, waqf institutions maintained their services without interruption. In the case of the Halime Hatun Waqf, it was determined that the effectiveness of private waqfs in areas that the state cannot reach, provides social benefits. In this way, it is deduced that waqf institutions make contributions to the social, economic and religious segments of the society in local regions. In addition, their holistic characteristics strengthened the central administration. Halime Hatun gained an important place in the city of Erzurum in terms of benefiting both herself and the society by the waqf she founded. In this regard, it is analyzed how the income-expenditure balance was processed in a shop in the city, how much profit was made, and to what extent the changes occured based on the years by examining the accounting book series.
Article Detail 
Similar Articles
Download PDF
Journal Information
Listen Paper
Cite
Print This Page
Share
Mendeley
