Özet:

Bu çalışmanın temel amacı, 1995-2019 dönemi için ticari açıklık, doğrudan yabancı yatırımlar (DYY) ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisinin ampirik olarak incelenmesidir. Seçilen değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi, 10 MENA ülkesi (Bahreyn, Mısır, İsrail, Ürdün, Kuveyt, Fas, Umman, Tunus, Suudi Arabistan ve Türkiye) için araştırılacaktır. Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisini saptayabilmek için çeşitli testler söz konusudur. Bu testler arasında uygun test seçilirken yatay kesit bağımlılığı ve eğim heterojenliğini göz önünde bulunduran Dimitrescu-Hurlin (2012) panel nedensellik testi tercih edilmiştir. Değişkenlerin yatay kesit bağımlılığını ve homojenliğini sınayan testler sonrasında kesitler arası korelasyon ve heterojenlik tespit edilmiştir. Serilerin durağanlığının araştırılmasında kullanılan MADF birim kök testi sonucunda serilerin düzeyde durağan olduğu saptanmıştır. CIPS birim kök testi sonucunda ise serilerin birinci farkında durağanlaştığı tespit edilmiştir. Sonrasında ise değişkenler arasında uzun dönemli ilişkinin varlığını sınamak için eşbütünleşme testi yapılmıştır. Kesitler arasında yatay kesit bağımlılığı ve heterojenlik varsayımlarına uyumlu olan Gengenbach, Urbain Westerlund (2016) eşbütünleşme testi sonucunda değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki olduğu sonucuna varılmıştır. Nihayetinde seçili ülkeler için ticari açıklık, DYY ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkisinin varlığını test edebilmek için Dimitrescu-Hurlin (2012) panel nedensellik testi yapılmıştır. Nedensellik analizi sonucunda, DYY ve ekonomik büyüme arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.  Ticari açıklık ve ekonomik büyüme arasında ise ticari açıklıktan ekonomik büyümeye doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi saptanmıştır. DYY ve ticari açıklık arasında da anılan dönem için çift yönlü nedensellik ilişkisi belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: