Özet:

Türk dili, dünyada yaklaşık 220 milyon kişi tarafından konuşulan bir dildir. Ait olduğu Ural-Altay dil ailesinin konuşur sayısı en çok olan koludur. Dünyanın birçok yerinde Türkçe konuşan insan vardır. Türkler özellikle Orta Asya’da kalabalık topluluklar halinde yaşarlar. Orta Asya’daki bu Türk topluluklarının kullandıkları çağdaş Türk yazı dilleri birbirlerine benzerlik gösterir. Bu benzerliğin sebebi; hem aynı tarihe sahip olmaları hem de aynı coğrafya üzerinde yaşıyor olmalarıdır. Çağdaş Türk yazı dillerinde şekil ve anlam itibariyle ortak sözcüklere rastlanır. Çalışmamızda inceleme konusu olan sözcükler, zaman birimlerini ifade eden sözcüklerdir. Zaman birimlerinden kastımız; zamanı anlatan, zaman aralıklarına ad olan kelimelerdir. Örnek vermek gerekirse; mevsim adları, ay adları, gün adları vb. Bu çalışmada, çağdaş Türk yazı dillerinde zaman birimlerini göstermek üzere kullanılan sözcükler hem anlam hem de şekil yönüyle incelenmiştir. Bu sözcüklerin Türkiye Türkçesiyle benzeşen ve ayrışan yönleri tespit edilmiştir. Türkiye Türkçesi ile benzer olan sözcüklerin sadece Standart Türkiye Türkçesi ile değil, aynı zamanda Türkiye Türkçesi ağızları ile de benzerlikleri gösterilmiştir. Bilindiği üzere çağdaş Türk yazı dillerinde kimi sözcükler Eski Türkçe ile koşutluk gösterir. Bu makalede söz konusu koşutluklar da değerlendirilmiştir. Zaman birimlerini karşılayan sözcükler Türkiye Türkçesi ve Eski Türkçe ile karşılaştırılırken ses olayları da açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler: