18.yüzyılda Arabistan’ın Necd bölgesinde ortaya çıkan Vehhâbilik, dînî, coğrafi, siyasî, sosyo-kültürel arka planının etkisiyle bölgesel bir hareket olmaktan çıkarak Arabistan’ın tamamını etkisi altına alan bir hareket haline dönüşmüştür. İlk dönem Vehhâbiliğinin yayılmasında sıralanan unsurların yanında hareketin lideri Muhammed b. Abdilvehhâb’ın kişisel özellikleri de önemli bir etken olarak karşımıza çıkar. Başlangıçta Arabistan içerisinde yayılan hareketin daha sonraları dünyanın değişik bölgelerinde önemli ölçüde taraftarlarının oluştuğu dikkati çeker. 18. ve 19. yüzyılda Avrupa devletlerinin Afrika ve Hindistan Alt Kıtasına ilgi duymaları ve burayı işgal etmeleri üzerine bu bölgelerdeki Müslümanlar arasında farklı hareketlerin ortaya çıktığı görülmektedir. Müslümanlar, içerisinde bulundukları siyasi, sosyal ve dînî krizlerden çıkmak için bazı yöntemler geliştirme yolunu seçmişler, bunun neticesinde farklı hareket ve dînî akımlar ortaya çıkmıştır. Neticede aynı dönemde mevcut olan bu akım ve hareketlerin bazılarıyla Vehhâbilik arasında irtibat kurulmuştur. Vehhâbiliğin, Suûdi Arabistan’ın dışında Afrika, Ortaasya ve diğer bölgelerde ortaya çıkan bir kısım dînî oluşum ve hareketleri etkilediği iddia edilmektedir. Bu bağlamda Vehhâbilikle benzer görüşlere sahip bu hareket ve akımların Vehhâbilikten etkilenip etkilenmedikleri, etkilenme var ise ne ölçüde etkilendikleri iddiası araştırılması gereken bir konudur. Bu çalışmada değişik coğrafyalarda ortaya çıkan ve Vehhâbilikten etkilendiği iddia edilen dînî hareketlerde Vehhâbiliğin etkisinin olup olmadığı, etkileme var ise dînî hareketleri hangi boyutta etkilediği ve Vehhâbilerin görüş ve düşüncelerini yaymak için hangi yöntemleri uyguladıkları sorularını cevaplamayı amaçladık.
Dergi Türü : Uluslararası
Benzer Makaleler | Yazar | # |
---|
Makale | Yazar | # |
---|