Özet:

İstanbul ve Çanakkale Boğazları ünlü Rus hukukçu Frederich de Martens’in öncü deyişiyle “Türk Boğazları”, dünyada kullanılan ünlü su yollarının Cebelitarık Boğazı, Danimarka Boğazı, Kerç Boğazı, Kore Boğazı, Hürmüz Boğazı ve Otranto Boğazı arasında bile en fazla öne çıkan jeostratejik ve jeo-ekonomik özelliklere sahiptir. Türk Boğazları hassas coğrafi konumu ve jeomorfolojik yapısı dolayısıyla özellikle ulusal ve uluslararası ulaşım stratejileri açısından öncelikler (kazanç) ve kayıplar bağlamında büyük önem arz etmektedir. Türk boğazlarında hem ulusal hem uluslararası bir takım hukuksal düzenlemeler geçerlidir. Geçmişten günümüze ulaşan uluslararası hukuk düzenlemelerinden Lozan Boğazlar Sözleşmesi ve halen yürürlükte olan Montreux Boğazlar Sözleşmesi’nin geçiş rejimlerine yazımızda ayrıntısıyla değinilecektir. Bunun yanı sıra 1994 ve 1998 tarihli Boğazlar Tüzükleri, 1982 ve 1996 tarihli İstanbul ve Çanakkale Liman Tüzüklerinde geçiş ve seyir güvenliğine ilişkin belirlenen usul ve yöntemler anlatılacaktır. 1994 ve 1998 tarihli Tüzüklerin yapım aşamasında Türkiye, IMO’dan (International Maritime Organization) kural ve önerilerini hatta onayını alma yoluna gitmiştir. Türkiye bu tüzüklerle hem yeni küresel jeostratejik konjonktüre uyum göstermiş, hem de seyir güvenliğini sağlamaya yönelmiştir, ancak tüm düzenlemeler yüzde yüz güvenlik sağlamamaktadır.Bunun koşutunda bildiride alınan önlemlerin pekiştirilmesi ve kılavuz kaptan almanın gerekliliği vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: