Özet:

Günümüzde   yaratıcılık   bütün   örgütlerin   önemli   bir   kaynağı   olarak  görülmekte   ve   örgütlerin   rekabetçi   konumlarını   koruyabilmeleri   için  yaratıcılığı   yönetmeleri   ve   benimsemeleri   önem   arz   etmektedir.   Bu  araştırmanın   amacı   da,   örgüt   yapılarının   alt   boyutları   ve   yönetim  biçimlerinin   yaratıcılık   yönetimi   açısından   değerlendirmesinin   yapılıp,  aralarındaki   ilişkilerin   ortaya   çıkarılmasıdır.   Bu   kapsamda   Ankara’da  faaliyet  gösteren  yerel  bir  televizyon  kanalında  çalışan  60  iş  gören  üzerinde  araştırma  yapılmıştır.  Çalışma  sonucu  elde  edilen  veriler  SPSS  15.0  istatistik  paket  programı  aracılığıyla  analiz  edilmiştir.  Yaratıcılığın  örgüt  yapısının  alt  boyutlarıyla   ilgili   ilişkilerin   saptanmasına   yönelik   yapılan   analizlerde  örgütün  biçimsellik  derecesi  ile  karmaşıklık  derecesi  arasında  pozitif  yönlü  orta   kuvvette   bir   ilişki   olduğu   saptanmıştır.   Biçimsellik   derecesi   arttıkça  karmaşıklık  derecesinin  de  arttığı  tespit  edilmiştir.           Year: 2014 Volume: 1 Issue: 3 1.  GİRİŞ  Değişimin  hızlı  olarak  yaşandığı  günümüz  rekabet  ortamında  örgütlerin  varlıklarını  devam  ettirebilmelerinin   tek   yolu   farklılık   yaratarak   rekabetin   gerisinde   kalmamalarıdır.  Örgütlerin  değişime  ayak  uydurabilmesi  ancak  iş  görenlerin  katkısıyla  gerçekleşebilecektir.  Bu   nedenle   örgütün   farkındalık   yaratabilecek,   yeni   fikirler   üretebilecek   çalışanlara  gereksinimi  vardır.  Çalışanların  bu  yaratıcı  fikirleri  üretebilmesi  için  örgütün  uygun  ortamı  sağlaması   ve   bu   faaliyetlerin   yönetim   tarafından   desteklenmesi   gerekmektedir.   Örgüt  yapısı,   çalışan   yaratıcılığını   etkileyen   önemli   değişkenlerden   biridir.   İş   görenlerin   yaratıcı  düşünce  veya  çözüm  yaratabilmesi  için  öncelikli  olarak  çalışılmış  olan  konu,  iş  veya  sorunla  alakalı   az   da   olsa   bilgisinin   olması   gerekmektedir.   Bilgi   sadece   teknik   ve   meslekî   olarak  değil,   aynı   zamanda   farklı   düşünce   ve   bakış   açısına   da   sahip   olmayı   içermektedir.   Bu  sebeple   de,   çok   yönlü   bilgi   akışının   ve   bilgi   paylaşım   ortamının   sağlandığı,   farklı  düşüncelerin  desteklendiği  bir  yapı  oluşturulması  ana  koşullardandır.  Bu  çerçevede  yapılan  bu   çalışma   ile   örgüt   yapılarının   alt   boyutlarının   yaratıcılık   yönetimi   açısından  değerlendirmesinin  yapılarak,  aralarındaki  ilişkilerin  ortaya  çıkarılması  amaçlanmaktadır.    2.  ARAŞTIRMANIN  KAVRAMSAL  ÇERÇEVESİ  2.1.Yaratıcılık  Kavramı  ve  Kapsamı  Yaratıcılık  kavramı  Latince  bir  kelime  olan  “creativitöt”  kelimesinden  türemiştir.  Daha  önce  yapılmamış,   düşünülmemiş   ya   da   yeni   bir   olguyu   veya   düşünceyi   ortaya   koyan   kişiye  yaratıcı  denir.  Bir  şeyin  yaratılmış  olması  için  çevreye  ve  kişiye  yeni  olması  gerekir.  Yeni  ise;  henüz  mevcut  olmayan,  varlığının  ne  olduğu  bilinmeyen,  bir  bilimin  çalışma  konusu  olan  şeydir.   Temelde   yaratıcılığa   ilişkin   ilk   tanımların   bir   çoğu   yaratıcı   süreç   üzerinde  odaklanmaktadır.  Yaratıcılığı  bir  sorun  çözme  süreci  olarak  tanımlayan  Torrance’a  (1968)  göre   yaratıcılık,   sorunlara,   eksikliklere,   uyumsuzluklara   karşı   duyarlı   olma;   çözüm   yolları  arama,  tahmin  veya  eksikliklerle  ilgili  hipotezler  geliştirerek,    sınama,  sonucu  ifade  etme  ve  ortaya   koyma   sürecini   ifade   etmektedir.   Mevcut   durumda   var   olmayan   yeni   fikir   ve  görüşleri   tasavvur   edebilme   özelliğidir.   Akıl,   hafızalara   kaydedilen   tecrübe,   duygu   ve  görüşlerin   hammaddelerini   bir   araya   getirerek   onlarla   yepyeni   fikirler   görüşler   üretir.  Yaratıcılık  özelliği  sayesinde  akıl,  daha  önce  var  olmayan  şeyleri  düşünüp  ortaya  çıkarabilir.  İşte   bu   özelliği   sayesinde   insanoğlu   sanat,   bilim,   iş   hayatı   ve   devamlı   olarak   değişen  kültüründe   önemli   gelişmeler   yapmada   başarılı   olabilmektedir   (Sungur,   1997).   Örgütün  yaratıcı   kimliği   olması   örgütler   için   son   derece   önemlidir,   çünkü   yaratıcı   kimlik,   bir   ürün  geliştirilmesinde   veya   herhangi   bir   pazarın   yapısında   önemli   etki   yapacak   teknolojik  gelişmeyi   tetikleyecektir.   Örgütlerin   yaratıcı   kimliğinin   olması;   yeni   ürün   geliştirme,  rekabet   üstünlüğü   ve   büyüme   açısından   stratejik   önem   taşımaktadır   (Samen,   2008).  Örgütsel   yaratıcılık   ise,   organizasyonun   sahip   olduğu   çalışanların   yaratıcılıklarının   bir  toplamıdır.   Ancak   bireysel   yaratıcılık,   kişilerin   sahip   olduğu   özelliklerin   bir   fonksiyonu  olduğu   kadar   içinde   bulunulan   organizasyonun   sahip   olduğu   özelliklerinin   de   bir  fonksiyonudur.  Bu  nedenle,  örgütsel  yaratıcılığın  oluşması  ve  geliştirilmesi,  örgütün  sahip  olduğu  üyeleri  yaratıcı  kılacak  bazı  düzenlemelere  gitmesiyle  mümkündür  (Çekmecelioğlu,  2002:561).  Bu  bağlamda,  yaratıcılık  bazı  kişisel  özelliklere  sahip  olmayı  gerektirdiği  kadar,  içinde  bulunulan  çevresel  özelliklerden  de  etkilenecektir.  2.2.  Örgütsel  Yaratıcılık  Örgütlerde   yönetsel   görevlerin   yeniden   organize   edilerek   başarı   ile   yönetilme   süreci  örgütsel   yaratıcılık   yönetimi   olarak   ifade   edilmektedir.   Örgütsel   yaratıcılıktan  bahsedebilmek   için,   örgüt   çalışanlarında;   kültürel   alt   yapı,   hırs,   cesaret,   kararlı   olma,  hoşgörü,   hür   ve   bütüncül   düşünme,   gelecekle   ilgili   vizyonel   bakış,   davranış   ve   tutum  bütünlüğü   gerekmektedir   (Marşap,   1999:51).   Bir   organizasyon   yapısının   nasıl   kurulması  gerektiği   ile   ilgili   çeşitli   teori   ve   yaklaşımlar   geliştirilmiştir.   Bu   teori   ve   yaklaşımlar,  organizasyon   yapılarını   ve   davranışlarını   anlamaya,   açıklamaya   ve   organizasyondaki  herhangi   bir   değişikliğin   diğer   organizasyon   unsurlarını   nasıl   etkilediğini   kestirmeye  yarayan  modellerdir  (Koçel,  2005:  27).  2.3.  Örgüt  Yapısı  ve  Yaratıcılık  Yönetimi    Örgüt   yapısı,   organizasyonel   birçok   dinamiğin   de   belirleyicisi   olarak,   çalışan   yaratıcılığını  etkileyen  önemli  değiskenlerden  biridir.  Bireyin  yaratıcı  fikir  ya  da  çözümler  üretebilmesi  için  öncelikle  üzerinde  çalışılan  konuya,  işe  ya  da  soruna  ilişkin  belli  düzeyde  de  olsa  bilgi  sahibi   olması   gereklidir.   Bilgi   boyutu   sadece   meslekî,   teknik   bilgiyi   değil,   aynı   zamanda  çeşitli  düşünce  ve  bakış  açılarından  haberdar  olmayı  da  içermektedir.  Bu  nedenle,  her  türlü  ve   her   yönlü   bilgi   akışının   olduğu,   bilgi   paylaşımının   yaşandığı,   fikirlerde   çeşitliliğin  desteklendiği  açık  iletişim  yapısı  temel  koşullardan  biridir.  Motivasyon  boyutu  ise,  yaratıcı  yeteneğin   bir   değer   olarak   algılandığı,   bireylere   yaratıcılıklarını   kullanma   beklentisinin   ve  fırsatının   sunulduğu,   yaratıcı   çaba   ve   ürünlerin   değerlendirildiği,   ödüllendirildiği,   iş   birliği  ve  destek  temeline  dayalı  koşul  ve  ortamları  içermektedir  (Özçer,  1996).     Son   yıllarda   yapılan   çalışmalarda   merkezilik,   biçimsellik   ve   karmaşıklık   örgütsel   yapının  temel   boyutları   olarak   kabul   edilmektedir.   Merkezileşme   Örgüt   içerisinde   gücün   dağılımı  ve   bu   dağılım   çerçevesinde   örgüt   yapısı   ile   ilgili   bilgi   veren   önemli   bir   belirleyicidir.  Merkezileşme  derecesi,  organizasyonda  kararların  hangi  kademedeki  çalışanlar  tarafından  verildiğini   gösterir   Merkezi   yapı   iletişim   bozukluğuna   yol   açarak   bilginin,   karar   verme  biçimiyle   de   motivasyonu   bozmakta   bu   durumda   işgörenlerin   yaratıcılıklarını   ortaya  koymalarını   zorlaştırmaktadır.   Örgütsel   yaratıcılığa   merkezilik   derecesi   düşük   olan  örgütlerin   ulaşabileceği   görüşü   savunmaktadır   (Steiner,   1986).   Biçimselleşme   ile,   iş  görenlerin   yönlendirilme   ve   denetlenmeleri   için   kullanılmakta   olan   süreçler   ifade  edilmektedir.   Biçimsel   yapıdaki   kuralların   fazlalığı,   özgür   hareket   etme   ve   karar   vermeyi  engellediği  için  örgüt  üyelerinin  yaratıcı  çabalarını  ortadan  kaldırmaktadır.  Karmaşıklık  ta  ise;   bölümler   oluşturma   ile   işi   bölümlendirmenin   görevler   ve   bölümler   arasında  oluşturduğu   farklılıklarla   alakalıdır.   Yapılan   araştırmalar   karmaşıklığın   ve   esnekliğin   örgüt  içerinde  yaratıcı  davranışların  ortaya  çıkmasını  kolaylaştırdığını  ortaya  koymaktadır.  3.  ARAŞTIRMANIN  METODOLOJİSİ  3.1.  Araştırmanın  Kapsamı  ve  Yöntemi  Araştırma   Ankara’da   faaliyet   gösteren   yerel   bir   televizyon   kanalında   çalışan   personel  üzerinde   yapılmıştır.   80   adet   anket   televizyon   kanalına   ulaştırılmıştır.   Gönderilen  anketlerin  60  tanesi  kullanılabilir  şekilde  geri  dönmüştür.  Örgütsel  yapıyı  3  temel  boyutta  incelenmiş,   bu   boyutların   yaratıcılıkla   ilişkisi   araştırılmıştır.   Örgütsel   yapı   soruları:

Anahtar Kelimeler: