Özet:

Bu çalışma 13 Kasım 1918’de İstanbul işgal edildikten sonra milliyetçi vatanseverlerin, askerlerin ve yöneticilerin durumunu anlatmaktadır. İstanbul’un İngilizler tarafından işgal edilmesinden sonra hem Türk Ocağı üyeleri hem de İttihat ve Terakki Partisi üyeleri tutuklanıp sürgünlere gönderilmişlerdir. Bu sürgünlerde en çok kullanılan yer Malta adası olmuştur. Ziya Gökalp de bu tutuklanan vatanseverlerden biridir. Malta’ya sürülen bu vatanseverler arasında sadrazamlık, nazırlık, valilik gibi önemli görevler yapmış devlet adamları; ordu komutanlığı yapmış, kahramanlık destanları yazmış paşalar; mebuslar, doktorlar vardı. Ağaoğlu Ahmet (1869-1939), Ahmet Emin Yalman (1888-1972), Aka Gündüz (Enis Avnî, 1886-1958), Hüseyin Cahit Yalçın (1875-1957), İsmail Müştak Mayakon (1888-1938), Mehmet Şeref Aykut (1874-1939), Salah Cimcoz (1875-1947), Süleyman Nazif (1870-1927), Yunus Nadi (1879-1945) gibi müellif ve gazeteciler de vardı. Malta’ya sürgün edilenlerin ortak yönlerinin başında yönetime karşı olmak, ülke ve milletin geleceği ile ilgili endişelere sahip olmak, İttihat ve Terakki'ye mensubiyet geliyordu. Ziya Gökalp sürgünde bulunduğu süre içerisinde 570 adet mektup yazmıştır. Bu mektupların en düzenli ve notlarla zenginleştirilmiş yayını, Fevziye Abdullah Tansel'in hazırladığı ve ilk baskısı 1965, ikincisi 1989'da yapılan "Ziya Gökalp Külliyatı-II Limni ve Malta Mektupları" adlı çalışmasıdır. Tansel, bu kitaba 572 adet mektup koymuştur.

Anahtar Kelimeler: