Özet:

Arazi kullanım bilinci, bireylerin ve toplumların, arazi kullanımı ve çevresel etkileri hakkında bilinç ve duyarlılık kazanmasını sağlamak şeklinde ifade edilebilir. Arazi kullanım bilinci, Türkiye’de günümüzde yeterince ele alınan ve derinlemesine incelenen bir konu değildir. Türkiye’de arazi kullanım bilincinin lisans eğitimi boyutunda sorgulandığı herhangi bir çalışma da mevcut değildir. Söz konusu durum, böylesi bir araştırmanın ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Bu çalışmada, arazi kullanım bilinci, lisans eğitimi boyutunda irdelenmeye çalışılmıştır. Araştırma için hazırlanan ölçek, 2015-2016 güz eğitim ve öğretim yılında Dokuz Eylül Üniversitesi’nin çeşitli bölümlerinde ve anabilim dallarında (63 adet) öğrenim gören lisans düzeyindeki (1., 2., 3. ve 4. sınıflar; % 51 erkek-% 49 kız) 980 öğrenciye uygulanmıştır. Araştırmada nicel veri toplama, analiz yöntem ve teknikleri kullanılmıştır. 30 sorudan oluşan ölçek, geçerlik-güvenirlik kapsamında 17 soruya düşürülmüştür. Elde edilen veriler SPSS paket programı ile frekans ve yüzde değerleri alınarak analiz edilmiştir. Ölçeğin Cronbach Alpha Güvenirlik Katsayısı 0.594 olarak hesaplanmıştır. Verilerin analizinde anlamlılık düzeyi ise 0.05 olarak kabul edilmiştir. Öğrencilerin ölçek sorularına verdikleri yanıtlar çerçevesinde 5 (beş) ana grup belirlenmiştir. Bu gruplar; “özelleştirmeci çözüm”, “kullanım ayırt edebilme”, “bilgi kullanımına hazır olma”, “bilgi yeterliliğini bilebilme” ve “afet ve arazi kullanım farkındalığı” şeklindedir. Araştırma sonucunda, cinsiyet değişkenine göre erkek öğrencilerin özelleştirmeci çözümü önemsedikleri; sınıf düzeyine göre birinci sınıf öğrencilerinin özelleştirmeci çözümü, ikinci sınıf öğrencilerinin ise bilgi yeterliliğini bilebilmeyi dikkate aldıkları belirlenmiştir. Yaş değişkenine göre, 17-20 yaş grubundaki öğrencilerin özelleştirmeci çözümü ön planda gördükleri; lise mezuniyet türüne göreyse meslek lisesi, teknik lise ve diğer lise mezunu katılımcıların özelleştirmeci çözümü önemsedikleri saptanmıştır. Bunlar yanında mimarlık fakültesi öğrencilerinin özelleştirmeci çözümü, işletme fakültesi öğrencilerinin kullanım ayırt edebilmeyi, edebiyat fakültesi öğrencilerinin ise bilgi kullanımına hazır olmayı ve bilgi yeterliliğini bilebilmeyi önemli gördükleri belirlenmiştir. Sonuç olarak üniversite öğrencileri açısından arazi kullanım bilincinin ideal düzeyde olmadığı söylenebilir. Lisans öğrencilerinin yanlış arazi kullanımının çözümü olarak özelleştirmeyi ön planda tutmaları, arazi kullanımı hakkında sağlıklı bilgilere ve bu konuyla ilgili bütüncül bir perspektife sahip olmadıklarını ifade etmektedir. Bu çerçevede YÖK-MEB işbirliğiyle Çevre Eğitimi öğretim programlarına arazi kullanımı ve arazi kullanım bilinci konularının dâhil edilmesi ve bu dersin birinci sınıflarda zorunlu ders olarak okutulması yerinde bir girişim olacaktır. Araştırmamızın arazi kullanımı bilinç düzeyi ve arazi kullanımı bilinci oluşturma konularında yapılacak araştırmalara katkı sunması temennimizdir.

Anahtar Kelimeler: