Özet:

Edebiyat metinlerini edebî kuramlar çerçevesinde incelemek, metnin farklı yönleriyle yorumlanmasına imkân sağlar. Edebî metin incelemelerinde sıkça başvurulan yöntemlerden biri olan psikanalitik inceleme yöntemi de metnin anlaşılması ve yorumlanmasında incelemeciye ve dolayısıyla okuyucuya derin bilgiler sunmaktadır. Bu çalışmanın amacı da Türk öykücülüğünün önemli isimlerinden olan Füruzan’ın öykülerini psikanalitik eleştirinin “Oidipus Karmaşası” kavramı bağlamında okumak, değerlendirmek ve öykülere yeni bir bakış açısı getirmektir. Yazın hayatına başladığı 70’li yıllardan günümüze önemli kadın yazarlarımız arasında anılan Füruzan, günlük yaşamdan seçtiği konuları ve samimi üslubu ile özgün bir tarzı yakalamıştır. Belirli bir ideolojinin savunucusu olmadan toplumsal yaşamın aksaklıklarını, yoksul insanların yaşamını ve İstanbul’un kenar mahallelerini gerçekçi ve güçlü gözlemlerle okuyucuya sunar. Öykülerinde yakalamış olduğu başarı, dönemin edebiyat çevrelerince dikkate değer bulunmuştur. Öykücülüğümüzün çıkmaza girdiği bir dönemde yayımlanan ilk kitabı Parasız Yatılı ile 1972 yılında Sait Faik Hikaye Armağanı’nı kazanan yazar, birçok eleştirmen ve öykücülüğümüz için yeni bir umut olmuştur. İlk öykülerinden günümüze kadar benzer temalar kullanan Füruzan, öykü kahramanlarına da ortak özellikler yükler. Öykülerinin genelinde kadın sorunlarına geniş yer veren Füruzan, kadını en iyi işleyen yazarlar arasındadır. Bu kadınlar birçok öyküde benzer özelliklere sahiptir. Bu ortak özellikler çerçevesinde çalışmamızda Füruzan’ın bugüne dek yayımlanmış 6 öykü kitabında yer alan kadın kahramanlar, psikanalitik edebiyat eleştirisinin önemli bir kavramı olan Oidipus Karmaşası bağlamında incelenmiştir. Bu inceleme neticesinde kadınlar arası rekabetin arkasında Oidipus Karmaşası’nın varlığı saptanmıştır. Özellikle anne-kız ilişkileri bağlamında değerlendirilen 12 öyküde kadın kahramanlar arasındaki rekabetin nedeni kahramanların Oidipal kişilik özelliklerine sahip olmalarıdır. Oidipal rekabetin alt nedenlerine baktığımızda ise “fallusa sahip olma arzusu, yitik baba figürü, kuşak çatışması, bilinçdışı yasak arzu” karşımıza çıkar. Anne- kız ilişkilerine ve çatışmalarına Oidipal rekabet bağlamında bir bakış, satırların ardında kalmış bilinçdışının çözümlenmesini sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: