Özet:

Anadolu’da kutsi şahsiyetler etrafında şekillenen dini muhtevalı eserler folklorumuz açısından birçok zenginlikler içermektedir. Yüzyıllar boyunca halk tarafından ilgiyle okunan bu eserler, halkın dini duygu ve heyecanını canlı tutarken gelenekten gelen motiflerle millileştirilmiştir. Tarihi seyir içerisinde İslamiyet öncesi epik destanlarımızın yerini yeni dinin kabulüyle birlikte din ekseninde gelişen kahramanlardan oluşan halk hikâyeleri almıştır. Bazı epik destanlarımızın dini şekillerinin de oluştuğunun görüldüğü bu etkileşim sonrasında halkın destana duyduğu sosyal edebi hisler bu tarz halk hikâyeleri ile karşılanmıştır. Hz. Ali bizim edebiyat dünyamızda, kültür dünyamızda, inanç dünyamızda oldukça önemli tesirleri bulunmuş bir şahsiyettir Türk milletinin tarihinden gelen cengâver yapısındaki bu Alplik sebebiyle Hz. Ali’ye karşı farklı bir muhabbet beslemiş, ehlibeyte karşı ayrı bir hürmet duymuştur Hz. Ali için duyulan bu sevgi ve bakış açısının etkisiyle Anadolu’da kısa sürede elden ele ilgiyle dolaşan kitaplar arasında Hz. Ali’nin cenknâmeleri göze çarpar. Bu ilgi aynı zamanda milletlerin inanç ve kimlikleriyle ilgili destânî şahsiyetlere olan tabii ihtiyacın bir yansımasıdır. Bu kitaplar Hz. Ali’nin kahramanlıklarının halk arasında dilden dile anlatılması ile ortaya çıkmış kahramanlık hikâyeleridir Türk edebiyatında mevlid metinlerinin yayınlanması ve metinlerin değişik açılardan tematik tahlillere tabi tutulması, geleneksel sürecin aydınlatılmasına katkı sağlayacaktır. Edebiyatçılarımız mevlid benzeri eserlerimizi yeni bir üslup ve şekille günümüze aktarmalıdır. Geçmişin edebi mirasının bu yolla geleceğe taşınması, edebiyatımızın gelişmesine ve zenginleşmesine katkı sağlayacaktır. Tarihten gelen ve milletimizin sosyal ve duygu dünyasının ihtiyaçlarını yıllarca karşılayan bu eserlerden yeni neslimizin de haberdar edilmesi, kültürel bir gerekliliktir. Türk kültüründe İslamiyeti kabul sonrası yaygınlaşan destansı halk hikâyelerinde Türk milletinin temel nitelikleri, Türk kültürüne ait duygu ve düşünceler başarılı bir şekilde işlenmiştir. Edebi eserler milletlerin yüzyıllar boyu süren birikimlerini yansıtmaktadır. Bu birikimler o toplumun hayata bakışını, ideallerini içermektedir. Halkın kültürel ve sosyal değerleri, edebi metinlerle işlenerek korunur ve sonraki nesillere bu yolla aktarılır. Bu bağlamda ele alınan çalışmamızda Caferi’nin Hz. Ali için yazdığı mevlid metnine dikkat çekilmiş, eserin nüshalarının çokluğuna işaret edilerek yaygın olmasına vurgu yapılmış, nüshalar arası farklı yazılışlar ve okumalardaki tercihler belirtilmiştir. Eserin kurgusu, kelime kadrosu ve muhteva özellikleri çalışma kapsamında incelenmiştir. Zengin edebi kaynaklarımızın farkına varılmalı ve bunlardan alınacak ilham, gerek büyükler gerekse çocuklar için oluşturulacak her türden sanat alanına yansıtılmalıdır. İnsanda kimlik şuurunun oluşturulması, vatan ve millet sevgisi gibi duygular kazandırılmasının temeli çocukluk döneminde atılır. Bu duyguların verilmesinde milli kahramanlar kullanılabilir. Bireye milletinin kahramanlığı, vatan sevgisi edebi eserlerdeki konu ve diyaloglarla başarılı bir şekilde verilebilir. Sonuç olarak yazıldıkları dönemim dil özelliklerini, ifade ve üslup ile kullanılan kelime ve deyimler ile zengin folklor unsurlarına sahip bu eserler üzerinde çeşitli açılardan incelemeler yapılmalıdır. Bir dönem Türk kültür hayatında önemli yer edinmiş bu eserlerde, günümüz ve gelecek nesiller için, heyecan ve şevklerini artıracağı güçlü motifler bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: