Özet:

Makale, çocuk bakış açısıyla anlatılan roman ve öykülerde teknik olarak ne gibi farklılıkların olduğu, dil kullanımındaki farklılıklar, yazarın çocuk bakış açısını kullanmaktaki amacı ve bu kullanımın işlevselliği konularını incelemektedir. Çocuk bakış açısını kullanan metinlerde dil, anlamın çift katmanlı olmasına yol açar. Çocuğun kullandığı ve algıladığı dil ile yetişkin okuyucunun kullandığı dil farkı, anlatıcının, yazarın ve yetişkin okurun farklı kodlarla karşı karşıya olmaları durumunu doğurur. Bu durum, kurguyu ve okuyucunun metinle ilişkisini de etkiler. Makalede Türk ve dünya edebiyatlarından çeşitli örneklerle tematik ve yapısal bir ortak örüntü olduğu gösterilmiştir. Roman karakterlerinin kuruluşu, ele alınan konular, toplumsal eleştiri, kullanılan anlatım teknikleri, yazarın tutumu ve buna bağlı özellikler bakımından bu metinler ortak nitelikler taşırlar. Okurla ilişkileri bakımından da bu tür metinlerin farklı bir yapısı olduğu; toplum açısından hassas olabilecek konuların çocuk bakış açısıyla ele alındığı gözlenmiştir. Irkçılık, sınıf ayrımcılığı, politik ve toplumsal özgürlükler, ifade özgürlüğü gibi konular, konunun taraflarını en az dışlayan bir yöntem olarak çocuk bakış açısıyla tartışmaya açılmıştır. Yazar, empati yapılması görece olarak kolay bir aktörü okuyucunun karşısına çıkararak, onun önyargılarından sıyrılmasını kolaylaştırmak ister. Çocuğun toplumdaki yeriyle birlikte edebiyattaki yerinin de değiştiği ve tanıktan aktör konumuna yükseldiği görülür. Onun bakış açısıyla yansıtılan gerçeklik, ne kadar yansız anlatılırsa anlatılsın, yetişkinler dünyasını sorgulayıcı bir nitelik taşır. Bu nedenle, edebiyatta çocuk bakış açısı, dönüştürücü bir etkiye sahip olmak üzere tasarlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: