Özet:

1844 tarihli Beyşehir Kazası Nüfus Defteri, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığında BOA, NFS.d katalogunda 3315 numarada kayıtlı bulunmaktadır. Tasnif sırasında verildiğini düşündüğümüz sayfa usulüne göre numaralandırılmış olan nüfus defteri 252 sayfadan oluşmaktadır. Defterle ilgili bilgi formunda verilen bilgilere göre, defterin başlangıç tarihi 7 Kasım 1844’tür. Her sayfada 8-10 satır ve her satırda da 3-4 isim bulunan defterin sayfa düzeni ve yazı bakımından itinalı tutulmuş olduğu söylenebilir. 1844 yılı Beyşehir Kazası nüfus kayıtları, hane esasına göre tutulmuştur. Kayıtlarda hane reisi esas alınmış, önce hane reisi yazıldıktan sonra sırayla o hanede yaşayan erkek nüfus kaydedilmiştir. Kadın nüfusa dair herhangi bir kayıt, bu defterde bulunmamaktadır. Deftere Beyşehir kaza merkezinde Hacı Armağan, Orta, Cami ve Dalyan olmak üzere 4 mahalle ve 34 köy kaydedilmiştir. Defterdeki kayıtlara göre, Beyşehir Kazası’nda 1844 yılında 2457 hane, 6480 erkek nüfus ve yaklaşık 13.000 kişi yaşamaktadır. 1844 yılı nüfus defteri verilerine göre, kaza merkezinde yaklaşık 400 hane yaşamakta olup, kentte 911 erkek ve 1822 kişi ikamet etmektedir. Beyşehir Kazası’ndaki yerleşimlerden yaşayan ailelerin yoğun olarak çekirdek aile özelliğini taşıdığı söylenebilir. Nüfus defterindeki kayıtlar Beyşehir Kazası’nda yaşayanların 3/2’sinin tarımla meşgul olduğunu ortaya koymaktadır. Beyşehir kaza merkezinde ise tarımla meşgul olanların oranı %30 civarındadır. Bu oranda bir ilişki bile şehirlerin hala büyük bir köy görünümünde olduğunu göstermektedir. Defterlerde düşülen notlara göre Beyşehir Kazası’nda kaydedilmiş 6480 erkekten 622’si İzmir, 63’ü İstanbul, 46’sı da başka yerlerde olmak üzere toplam 731 kişi, yani erkek nüfusunun %11,3 çalışmak amacıyla Beyşehir Kazası’ndan büyük şehirlere göç etmişlerdir. Bütün bunlara göre Beyşehir Kazası XIX. yüzyılın ortalarında tahminî 13.000 kişilik nüfusuyla orta seviyede bir yerleşim halinde kırsal nüfusunu büyük şehirlere göç veren ve bu nedenle demografik gelişim hızı düşük seyreden bir kazadır. Bunun en önemli sebeplerinden birisi olarak Beyşehir’de yaşayan her 10 kişiden 1’inin İzmir’e göç ettiği düşünülürse bugün İzmir’de yaşayan insanların bir bölümünün Beyşehir kökenli olduğu net olarak söylenebilir.

Anahtar Kelimeler: