Özet:

Vergi denetimi, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve vergi idaresi ile mükellefler tarafından gerçekleştirilen işlemlerin kanunlarla belirlenen ilkelere uygunluğunun araştırılması olarak tanımlanabilir. Çağdaş vergi sistemlerinde kamu harcamalarının finansmanı açısından temel kaynak olan vergiler beyan esasına göre tahsil edilmektedir. Ülkemizdeki vergilerin de büyük bir kısmına uygulanmakta olan beyan esasında mükellefler aktif bir rol oynamaktadır. Mükelleflerin kendilerine ait bilgileri en iyi kendileri bileceği düşüncesine dayanan bu esasın başarısı, mükellefler tarafından verilen beyannamelerdeki bilgilerin gerçeğe uygun olmasına bağlıdır. Bu noktada, mükellefler tarafından verilen beyanların gerçeğe uygun olup olmadığı etkin bir vergi denetim sistemi ile ortaya çıkarılmaktadır. Beyan esasının yaygın olduğu vergi sistemlerinde vergi denetimi, sistemin ayrılmaz bir parçasını oluşturmaktadır. Vergi idaresi, denetim faaliyetlerini; yoklama, vergi incelemesi, arama ve bilgi toplama gibi yöntemler kullanarak gerçekleştirir. Yoklama ve vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarda Vergi Usul Kanunu’nun 128 ve 135. maddelerinde sayılmıştır. Buna göre, yoklama yetkisi olanları; vergi dairesi müdürleri, yetkili makamlar tarafından yoklama işi ile görevlendirilenler ve vergi incelemeline yetkili olanlar şeklinde sıralayabiliriz. Vergi incelemesine yetkili olanlar ise; vergi müfettişleri, ilin en büyük mal memuru, vergi dairesi müdürleri ile Gelir İdaresi Başkanlığı’nın merkez ve taşra teşkilatında müdür kadrolarında görev yapanlardır. Muhasebe denetimi ise, bir işletmeye ait finansal tablo ve diğer finansal bilgilerinin kabul görmüş ölçütlere uygunluğu ve doğruluğunun bağımsız denetim kanıtları ile denetim tekniklerinin uygulanarak, defter, kayıt ve belgeler üzerinden incelenmesi ve sonuçların düzenlenerek bir rapora bağlanması işlemidir. Türk Ticaret Kanunu’nun 400. maddesine göre denetçi, yeminli mali müşavir veya mali müşavir unvanını taşıyan bir bağımsız denetleme kuruluşu olabilir. Muhasebe denetimi, genel kabul görmüş denetim standartları göz önüne alınarak yapılması gerekir. Genel kabul görmüş denetim standartları; genel standartlar, çalışma alanı standartları ve raporlama standartlarından oluşur. Denetim elemanları, görevlerini kamu yararı esasına dayanarak yapmaktadırlar. Denetim elemanları, denetim faaliyetini yerine getirirken ‘hazineci’ yaklaşımdan uzak durarak, objektif bir bakış açısıyla mükellef odaklı bir anlayış belirlemesi gereklidir. Ayrıca, üslup açısından da titiz davranmalıdırlar. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de vergi ve muhasebe denetimini yaparken dikkat edilmesi gereken unsurların değerlendirilmesidir.

Anahtar Kelimeler: