İslam kültür ve düşünce tarihinde yetişmiş, hicrî dördüncü asırdan itibaren gelişen fikir hayatında önemli bir rol oynamış kişilerin başında hiç şüphesiz Eş’arî gelmektedir. Eş’arî ve onun öncülüğünde teşekkül eden Eş’arîlik ekolüne yönelik, gerek İslam âlimleri, gerek Batılı bilginler tarafından birçok eleştiri yapılmıştır. Müslüman toplumlarda güçlü bir cebriye (pre-determinizm) anlayışının yaygınlaşmasında Eş’arî kelâm okulunun bü- yük katkısının olduğu iddia edilmiştir. Biz bu makalemizde Eş’arî’nin irade konusundaki görüşlerini ve yorumladığı ayetleri incelerken, çoğunlukla Kur’an ayetlerini hangi bağ- lamda ele aldığına dikkat çekeceğiz. Eş’arî, insanın fiil sahibi bir varlık olduğunu kabul etmekle birlikte, bu fiillerde insanın rolünün ne olduğu konusunda net bir tavır ortaya koyamamıştır. Zira o, Mûtezile’ye karşı olan aşırı tepkisinin bir sonucu, insanın fiillerin- deki özgürlüğünü kısıtlayan, bir noktada eylem yapma gücünü elinden alan açıklamalar- da bulunmuştur.
RAl-Ashari was undoubtedly one of the leading scholars who played an impor- tant role in the growth of Islamic culture and thought in the early 4th century hegira. A lot of criticism has been directed against al-Ashari himself and the Ashari school by Islamic as well as Western scholars. It has been claimed that the Ash’ari teology school contributed greatly to the spread of a strong pre-determinist perception of fate (al-Cab- riyya) among Muslim societies. In this article, while examining al-Ashari’s opinions about will and his comments of Quranic verses, we usually look at the context from which his comments were made. While al-Ashari has agreed that human action has an existence, he could not take up a clear position about human’s role in his action. As a consequence of his overreaction against Mutazila, he made statements which amounted to restricting human’s freedom of action and stripped human of his power to choose his actions.
Alan : İlahiyat; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Ulusal
Benzer Makaleler | Yazar | # |
---|
Makale | Yazar | # |
---|