Özet:

Dört Halife döneminde Araplar ile Türkler arasında başlayan doğrudan ilişkiler, iki toplum arasında olumlu gelişmelere sahne olmuştur. Öncelikle Türkler, hemen Emevî Devleti içinde istihdam edilmeye başlanmıştır. Arap toplumunda askerî kabiliyetleriyle göze çarpan bu kavim, bir müddet sonra bu gücünün de etkisiyle İslâm toplumu içinde yeni bir ihtilalin doğmasına da öncülük etmişlerdir. Abbâsî ihtilalinde büyük emeği geçen Türkler, zamanla Abbâsî ordusunun kemiğini oluşturmuşlardır. İlk Abbâsî halifelerinin hakimiyet yıllarında faaliyet sahaları artan Türkler, gerek merkezde ve gerekse eyaletlerde önemli mevkilere tayin edilmişlerdir. İslâm toplumunda görülün bu ilk Türk varlığı, H.232-334/M.847945 yılları arasında yüzyıl boyunca devam edecek olan, Selçuklu öncesi Abbâsî toplumunda görülen “İlk Türk Nüfuzu“ dönemi olmuştur. Bu dönem içinde Türkler sade bir asker olmaktan çıkıp idareye bizzat yön veren güç durumuna gelmişler ve yine bu dönemde Mısır’da iki, Azerbaycan’da bir tane olmak üzere üç tane bağımsız devlet kurmuşlardır. Bunlar, Mısır’da kurulan Tolunoğulları, İhşidîler, Azerbaycan’daki Sacoğulları’dır

Anahtar Kelimeler: