Abstract:

Toplumsal cinsiyet kavramı, bireyin yaşamının tüm gelişim alanlarında etkilidir. Doğumdan itibaren bu kavrama dair algılarımız şekillenmeye başlar. Algıların oluşumunda etkili olan etmenlerin başında aile ve okul gelmektedir. Çocukluk yıllarında maruz kalınan olgu ve olaylar toplumsal cinsiyete dair algıların şekillenmesinde oldukça etkilidir. Bir çocuğun okul öncesi yıllarında en fazla vakit geçirdiği etkinlik ise oyundur. Dolayısıyla oyunların içerdiği ögeler, çocukların toplumsal cinsiyet algılarının şekillenmesinde oldukça fazla etkili denilebilir. Bu araştırmanın amacı okul öncesi dönem çocuklarının oyunlarındaki toplumsal cinsiyet algılarının incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemlerinden olan kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemine göre belirlenmiştir. Belirlenen çalışma grubu Eskişehir ilindeki bir bağımsız anaokulunda iki ayrı sınıfta öğrenim gören 30 çocuktan oluşmaktadır. Araştırmada verilerin toplanmasında nitel araştırma veri toplama yöntemlerinden olan gözlem ve görüşme yöntemleri kullanılmıştır. Görüşmeler her bir çocukla yüz yüze ve 15’ er dakikalık sürelerde gerçekleştirilmiştir. Her iki sınıf oyun zaman diliminde ayrı ayrı 6’şar saat gözlemlenmiştir. Elde edilen veriler doküman haline getirilmiş ve betimsel analiz yöntemi ile temalar ve alt temalar oluşturularak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda çocukların oyunlarda oyun kuralları ve rol/karakter tercihlerinde toplumsal cinsiyet kalıp yargılarına sahip olmadıkları ancak oyuncak/materyal tercihlerinde kalıp yargılarına sahip oldukları belirlenmiştir. Oyuncak tercihi yönünden bakıldığında kız çocuklarının en fazla bebeklerle oynamayı, erkek çocuklarının ise kamyon gibi araba türünde oyuncaklarla oynamayı tercih ettiklerinin gözlenmiş olması nedeniyle toplumsal cinsiyet kalıp yargılarına sahip oldukları görülmüştür. Oyunlardaki rol tercihlerinde bakıldığında ise erkek çocuklarının bulaşık yıkama rolünü en fazla tercih etmiş olması meslek seçiminde ise kız çocuklarının polislik mesleğini en fazla tercih etmiş olması toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının dışında belirlenmiştir.

Keywords: