Özet:

XVI. yüzyıl Osmanlı devlet adamlarından Vezir Kara Ahmed Paşa ile Sokullu Mehmed Paşa’nın kethüdası olan Hüsrev Kethüda, geniş bir coğrafyada oluşturduğu vakıflarla ön plana çıkmış bir idari görevlidir. O’nun başta İstanbul olmak üzere Anadolu ve Rumeli’de kurduğu vakıflar, toplumsal ihtiyaçları karşılamada önemli bir yere sahip olmuştur. Hüsrev Kethüda’nın, 1573 yılında hazırladığı vakfiyesi ile 1582 yılını taşıyan zeyl vakfiyesinde toplumsal ihtiyaçlar içinde önemli bir yer işgal eden suya ayrı bir önem verdiği görülmektedir. Birçok Osmanlı şehrinde hamam, çeşme, sebil, şadırvan ve karlık gibi suyun merkez olduğu çok sayıdaki müesseseyi hayata geçiren ve insanların hizmetine sunan Hüsrev Kethüda, bu müesseselerin varlığını sürdürmesi için yüzlerce gayrimenkul vakfetmiş, görevliler tayin etmiş, tamir ve bakımları için vakıf gelirlerinden pay ayırmıştır.  Bu çalışmada, Hüsrev Kethüda’nın Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi’nde bulunan ve 74 varaktan oluşan vakfiyesi ve vakfiye zeyli tanıtılarak vakıf eserlerinin bir fihristi çıkarılacak ve gelir kaynaklarına işaret edilecektir. Ayrıca özelde Selanik’te bulunan çifte hamam (Yeni Hamam veya Hüsrev Kethüda Hamamı), kervansaray, han, dükkân, serhâne ve diğer gayrimenkullerine temas edilerek bu yapıların tarihi süreçte geçirdiği değişikliklere yer verilecektir. Özellikle Selanik’te yüzyıl öncesine kadar kullanılan çifte hamamın şehirdeki fonksiyonu ele alınacak, şehrin kültürel dokusundaki yerine temas edilecektir.

Anahtar Kelimeler: