Görüntüleme
53
İndirme
23
Türk dilinin tarihî gelişimi içerisinde Çağatay Türkçesi önemli ve uzun bir süreyi içine alır. 15. yüzyılda başlayıp 20. yüzyılda yerini Özbek Türkçesine ve Yeni Uygur Türkçesine bırakan Çağatay Türkçesi, 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında dillik gelişmelerle beraber sosyo-politik etkilerle tarihteki yerini alır. Bu geçiş sürecinde çeşitli ağız özellikleri dile girmeye başlar. Bu dönemde özellikle Doğu Türkistan’da yazılmış geçiş dönemine ait pek çok yazılı metin çalışılmayı beklemektedir. Çağatay Türkçesi metinlerinin derlenmesi ve işlenmesi konusunda önemli bir isim Gunnar Jarring’dir. İsveçli diplomat Türkolog Gunnar Jarring (ö. 2002) uzun bir süre Doğu Türkistan’da araştırma ve derlemeler yapmak üzere bulunmuştur. Onun bırakmış olduğu Doğu Türkistan’dan derlediği metinler, son yıllarda bu boşluğu doldurmak üzere çok önemli bir fırsat oluşturmaktadır. Bu metinlere dijital ortamda ulaşılabiliyor olması bu dönemin dil özelliklerinin ortaya çıkarılmasında uzmanların dikkatini bu koleksiyona yöneltmiştir. Bu Koleksiyon’daki bazı metinler yayımlanmıştır. İşte bu çalışmada da Jarring Koleksiyonu’ndan elde edilmiş dört sayfalık bir hikâye konu edilecektir. Hikâye muhtemelen 19. yüzyılda yazılmış bir kitaptan alınmıştır. Bu hikâyenin orijinali http://uyghur.ittc.ku.edu/manuscripts/index.xhtml.sitesiden Prov.460’dan elde edilmiştir. Çalışmada hikâyenin transkripsiyonlu metni, dil bilgisi incelemesi, sözlük ve dizini ile dikkat çeken dil özellikleri tespit edilecektir. Özellikle önceki dönemlerde ve kaynaklarda görmediğimiz –edurġan sıfat-fiil ekine ve –ġan éken yapısındaki öğrenilen geçmiş zamanın rivayeti ile önceki dönemlerde çoğunlukla gizlemek anlamında kullanılan ve seyrek olarak icra etmek, gerçekleştirmek anlamında kullanılanyap- (yaf-) fiilinin Oğuz Türkçesinde olduğu gibi gerçekleştirmek, icra etmek, imal etmek anlamlarında kullanılmasına dikkat çekilecektir. Böylece Geç Dönem Çağataycanın dil özelliklerinin ortaya çıkarılmasına katkı sağlanması hedeflenmektedir.
In the historic development of the Turkish language, the Turkish language takes into considerable and long periods of time. Beginning in the 15th century and leaving its place in the 20th century to the Uzbek Turkish and the New Uyghur Turkish, in the 19th century and early 20th century, with linguistic developments, it takes its place in history with socio-political influences. During this transition, various mouth characteristics begin to speak. In this period, many written texts of the transition period, especially in Eastern Turkistan, are expected to be studied. An important name in the collection and processing of the Turkish text is Gunnar Jarring. Swedish diplomat, Turkologist Gunnar Jarring During a long period of time, he was prepared for research and collection in Eastern Turkistan. The texts he has collected from Eastern Turkistan, which he has left, are a very important opportunity to fill this emptiness in recent years. The fact that these texts can be accessed in the digital environment has directed the attention of the experts to this collection in the discovery of the language characteristics of this period. Some of the texts in this collection have been published. In this study, a four-page story from the Jarring Collection will be discussed. The story is probably derived from a book written in the 19th century. The original of this story is from http://uyghur.ittc.ku.edu/manuscripts/index.xhtml.sites from Prov.460. In the study, the transcription text of the story, the study of language knowledge, the dictionary and the directory will identify the language characteristics that attract attention. In particular, in the previous periods and sources we have not seen -durġan seafood-file add-on and -durġan éken structure learned past time's rivayeti with the previous periods mostly used in the sense of hiding and performing, and in the sense of performing, the use of (faith) fact in the sense of performing, performing, manufacturing, as is in the Son of Turkey will be attracted to use in the sense of performing, performing, manufacturing. This means that the late period of time is aimed at contributing to the discovery of the language characteristics.
Alan : Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley