Abstract:

Sekülerizm, bireysel ve toplumsal yaşamın her alanında olduğu kadar akademik ve kültürel konularda da tartışmaların odağında yer almaktadır. Makalemizin konusunu oluşturan sekülerizm ile edebiyat ve edebiyat eleştirisi arasındaki ilişki, bu alanın en önde gelen eleştirmenlerinden ve entelektüellerinden biri olan Edward Said’in perspektifinden ele alınmaktadır. Daha çok Oryantalizm kitabıyla haklı bir üne sahip olan Edward Said, bütün eleştiri nosyonunu sekülerizmi temel alarak inşa etmiştir. Bu çalışma en yaygın anlamıyla dini ve dünyevi olanın birbirlerinden ayrılması, dünyevi eylemlerde ilahi müdahalenin reddedilmesini ifade eden sekülerizmin edebiyat ve eleştiriye uygulanması ve bu alanlara yansıma biçimini incelemektedir. Said’in seküler eleştiriyi yalnızca dünyanın maddi uygarlığının oluşumunun ve tarihi biçimlendirme ve ona yön verme yetisinin insan oğluna ait olduğunu iddia etmekte ve ilahi menşeli metafizik ögeleri müdahaleleri reddetmekle kalmadığını, bu anlayışın Said’in eksik anlaşılmasına yol açtığını, eleştirinin eleştirinin aynı zamanda milliyetçilikten, eleştirmenin ve entelektüelin profesyonellikten bağımsız ve evrensel niteliklere sahip olması gerektiğini; eleştirmenin kendisini evrensel, sürgün olarak görmesini ve hümanist değerlerle donanması gerektiğini savunmaktadır. Said’in görece daha az bilinen bu yönü diğer çalışmalarının gölgesinde kalmış ve dolayısıyla yeterince anlaşılamamıştır. Said, eleştiri alanında kontrapuntal adını verdiği çok sesli okuma yöntemiyle bir edebi eseri en geniş anlamıyla toplumsal dinamikleri göz önünde bulundurarak anlamaya çalışmak gerekmektedir. Said’in ifade ettiği anlamda sekülerizm, insanın dünyevi ürünü olan bir eser olarak tarihi tanımlama çabasını nitelemektedir.

Keywords: